پا ها همواره وزن بدن ما را تحمل میکنند و روزانه به طور میانگین ۱۰ هزار قدم راه میروند. تنها شست پا مسئولیت حمل بیش از نیمی از وزن بدن را بر عهده دارد. اما با این وجود انسانها به اندازه کافی به این عضو از بدن خود توجه نمیکنند.
آنها معمولا کفش های نامناسب و تنگ انتخاب میکنند. به ویژه خانمها برای داشتن ظاهری مطابق با مد روز با انتخاب کفشهایی با پاشنههای بسیار بلند و با نوکهای تنگ و تیز، پاهای خود را در شرایط عذابآوری قرار میدهند.
کفش نامناسب باعث بروز مشکلاتی چون پینه، انگشت چکشی و انگشت متقاطع در پا می شود. اغلب افراد به هنگام خرید کفش فقط به زیبایی آن توجه می کنند و فکر نمی کنند که گاهی یک کفش برای تمام عمر مشکلات جبران ناپذیری برای پا ایجاد می کند. آیا می دانید پایتان چه شکلی است؟ روش زیر را انجام دهید:
پایتان را خیس کرده و روی یک برگه کاغذ قرار دهید. سپس پایتان را برداشته و به تصویر آن روی کاغذ نگاه کنید.
اگر نیمی از قوس پا را ببینید، پای طبیعی یا قوس طبیعی دارید.
اگر تقریبا تصویر کاملی از پا ببینید، پای صاف دارید.
اگر تنها خط باریکی ببینید که پاشنه را به نوک پا متصل کرده است، پایتان زیادی قوس دارد.
انتخاب کفش باید بر اساس نوع پایتان باشد.
کسانی که پای طبیعی دارند، هر کفشی که در آن احساس راحتی کنند تا زمانی که پاشنه، کفی و زیره کفش مناسب و استاندارد بوده و پا را حمایت کند، می توانند انتخاب کنند.
کسانی که پای صاف یا قوس دار دارند احتمال اینکه به فاسئیت پلانتار مبتلا شوند زیاد است؛ یک بیماری التهابی که در نتیجه فشار بیش از اندازه به فاشیای پلانتار - یک لیگامان بلند و نازک است درست زیر پوست کف پا- ایجاد می شود. نتیجه این التهاب درد پاشنه است. وقتی کف پا به خوبی حمایت نشود، بروز درد در پاشنه، قوس و ساق پا امری طبیعی است. همچنین احتمال پینه یا انگشت چکشی هم وجود دارد که دردناک هم هستند.
قوس زیاد
افزایش قوس کف پا یا High arch foot به وضعیتی گفته میشود که در آن قوس کف پا بیش از حد طبیعی زیاد شده است. قوس طبیعی کف پا از پنجه تا پاشنه پا امتداد میابد. در صورتیکه بروز بیماری، علت زمینه ای داشته باشد تا حد امکان باید کنترل شود.
در مواردی که افزایش قوس کف پا فلکسیبل Flexible یا قابل انعطاف است (به عبارت دیگر وقتی بیمار کف پا را روی زمین میگذارد و سر پا می ایستد قوس کف پا طبیعی است ولی وقتی پایش را از زمین بلند میکند قوس افزایش میابد) معمولا درمان بصورت استفاده از ارتوز یا کفش طبی است تا راه رفتن بهتر شده و درد کاهش یابد. ارتوز ها بصورت کفی هایی هستند که در داخل کفش قرار می گیرند تا قوس کف پای بیمار را با داخل کفش هماهنگ کند.
هنگامی که افزایش قوس کف پا ریجید Rigid است ( یعنی چه فرد سر پا بایستد و چه پا را بالاتر از زمین نگه دارد در هر دو حال قوس کف پا یکسان باشد) هم کفش های طبی میتوانند با حمایت قوس کف پا مشکلات بیمار را تا حدود زیادی مرتفع کنند. در این موارد ممکن است برای اصلاح قوس، نیاز به انجام عمل جراحی وجود داشته باشد.
صافی کف پا
صافی کف پا مشکلی است که در آن قوس کف پا که معمولاً در سمت داخلی کف پا دیده میشود از بین رفته است. صافی کف پا در بسیاری افراد از نوع صافی قابل انعطاف یا Flexible flat foot است. این افراد وقتی سرپا می ایستند کف پایشان صاف است ولی وقتی روی پنجه پا می ایستند یا وقتی که پایشان را از زمین بلند میکنند قوس کف پا تشکیل میشود. بسیاری از پزشکان این حالت را بیماری تلقی نمی کنند و می گویند این طبیعی است که شکل پای افراد مختلف، متفاوت باشد. در اکثر موارد بیمار درد و ناراحتی ندارد و تا زمانیکه برای راه رفتن یا پوشیدن کفش مشکلی نداشته باشد، نیازی به درمان نیست. اما این بیماران گاهی پس از راهپیمایی طولانی یا ورزش یا ایستادن زیاد روی پا، در کف پایشان احساس درد می کنند. این درد بعلت کشیده شدن بافت نرم کف پا بخصوص فاشیای پلانتار است.
موثرترین درمان برای این افراد استفاده از کفشی است که کف آن از داخل قوس دارد. این برجستگی سبب می شود وقتی پا داخل کفش قرار می گیرد، بر اثر فشار برجستگی، قوس کف پا تشکیل شده و کششی که روی فاشیای پلانتار است کاهش یابد و در نتیجه درد بیمار کاهش یابد. شاید اسم کفش طبی در ذهنتان این تصور را ایجاد کند که گزینه مناسبی است، اما بهترین راه این است که خودتان کفش را بررسی و امتحان کرده و از مناسب بودنش مطمئن شوید.
گاهی اوقات صافی کف پا قابل انعطاف نیست به این معنا که وقتی پای بیمار روی زمین نیست هم قوس کف پا دیده نمیشود و یا موقعی که شست پای بیمار به بالا میرود هم قوس کف پا ایجاد نمیشود. به این نوع از بیماری صافی کف پای غیر قابل انعطاف یا ریجید Rigid flat foot میگویند. این نوع صافی کف پا نیاز به توجه بیشتر و درمان دارد. گاهی اوقات صافی کف پا همراه با سفت شدن تاندون آشیل است که در این مواقع هم پزشک معالج دقت بیشتری به وضعیت صافی کف پا میکند.
نزدیک 75 درصد این بیماران از درد کف پا ناراحت هستند و هدف اصلی درمان این بیماران کاهش درد آنها است. درمان بیماران معمولا با استفاده از گچ کوتاه پا بمدت 6 هفته است و پس از آن بیمار باید از کفش هایی که کفی آن در داخل قوس طولی مناسب داشته باشد استفاده کند. در مواردی که درمان فوق موثر نباشد ممکن است از عمل جراحی استفاده شود.