او در نامه‌ای به پادشاه ایران نوشت: «از آنجا که شما شاهنشاه ما هستید، دانایان شما نیز باید از دانایان ما برتر باشند. پس یا روش و شیوهء آنچه را که به نزدشما فرستاده‌ایم (شطرنج) بازگویید و یا پس از این ساو و باج برای ما بفرستید».

 

شاه ایران پس از خواندن نامه چهل روز زمان خواست و هیچ یک از دانایان در این چند روز چاره و روش آن را نیافت، تا اینکه روز چهلم بزرگمهر که داناترین وزیرانوشیروان بود به پا خاست و گفت: «این شطرنج را چون میدان جنگ ساخته‌اند که دو طرف با مهره های خود با هم می‌جنگند و هر کدام خرد و دوراندیشی بیشتری داشته باشد، پیروز می‌شود.» و رازهای کامل بازی شطرنج و روش چیدن مهره ها را گفت.

 

شاهنشاه سه بار بر او درود فرستاد و دوازده هزار سکه به او پاداش داد. پس از آن «تخت ریتوس» با بزرگمهر به بازی پرداخت. بزرگمهر سه بار بر تخت ریتوس پیروز شد.

 

روز بعد بزرگمهر تخت ریتوس را به نزد خود خواند و وسیلۀ بازی دیگری را نشان داد و گفت: اگر شما این را پاسخ دادید ما باجگزار شما میشویم و اگر نتوانستید باید باجگذار ما باشید.» دیورسام چهل روز زمان خواست، اما هیچ یک از دانایان آن سرزمین نتوانستند «وین اردشیر» را چاره گشایی کنند و به این ترتیب شاه هندوستان پذیرفت که باجگذار ایران باشد.

 

 

۳۰ مهره : نشان گر ۳۰ شبانه روز یک ماه

۲۴ خانه : نشان گر ۲۴ ساعت شبانه روز

۴ قسمت زمین : ۴ فصل سال

۵ دست بازی : ۵ وقت یک شبانه روز

۲ رنگ سیاه و سپید : شب و روز

هر طرف زمین ۱۲ خانه دارد : ۱۲ ماه سال

تخته نرد : کره زمین

زمین بازی : آسمان

تاس : ستاره بخت و اقبال

گردش تاس ها : گردش ایام

مهره ها: انسان ها

گردش مهره در زمین: حرکت انسان ها (زندگی)

برداشتن مهره در پایان هر بازی: مرگ انسان ها

 

۱ – یکتایی و خداپرستی

۲ – آسمان و زمین

۳ – پندار نیک ؛ گفتار نیک ، کردار نیک

۴ – اباختر (شمال) ، نیمروز (جنوب)، خاور (شرق)، باختر (غرب)

۵ – خورشید، ماه ، ستاره ، آتش ، رعد (ابر و باد و مه و خورشید و فلک)

۶ – شش روز آفرینش