این روزها همگام با افزایش آگاهی و شناخت عمومی مردم نسبت به برخی بیماری‌های خطرناک، حساسیت آنها نیز افزایش یافته است، تا جایی که با بروز کوچک‌ترین عارضه‌ای، ابتلا به یک بیماری را به خود نسبت می‌دهند.


چنین واکنش‌هایی در مورد بیماری ام‌اس به کرات اتفاق می‌افتد تا جایی که با بروز نشانه‌هایی چون بی‌حسی دست ها و پاها، نگرانی از بابت ابتلا به ام‌اس در بسیاری افراد شدت می‌گیرد.


ام‌اس یک بیماری التهابی است که با درگیری سیستم عصبی مرکزی و بخصوص ماده سفید مغز، نخاع و عصب چشمی منجر به علائم و نقایص نورولوژیک در بیمار می‌شود.


علت این بیماری، تخریب میلین است که یک غلاف پوششی اعصاب است، ولی در صورت پیشرفت بیماری، اکسون‌ها (رشته‌های عصبی) نیز آسیب می‌بینند.

 

دکتر فرهاد عصارزادگان، متخصص مغز و اعصاب در این باره می گوید:
«نشانه‌های اختصاصی بیماری ام‌اس شامل التهاب حاد عصب چشمی، تاری ناگهانی دید، نداشتن تعادل، ضعف یا فلج حاد اندام‌های تحتانی یا چهار اندام، دوبینی و اختلال اسفنکتری (بی‌اختیاری ادرار) می‌شود.


ناگفته نماند علائم بالینی بیماری ام‌اس در بیماران مختلف ممکن است تفاوت داشته باشد. استمرار و تداوم علائم در تائید قطعی بیماری ام‌اس بسیار اهمیت دارد.


ام‌اس معمولا افراد جوان را درگیر می‌کند و در خانم‌ها شایع‌تر است. البته گذشت زمان و انجام بررسی‌های تشخیصی بیشتر برای رد یا تشخیص قطعی بیماری ام‌اس ضروری است.

چه بیماری هایی را با ام اس اشتباه می گیرند؟
همان‌گونه که گفته شد بیماری ام‌اس غلاف پوششی عصب‌ها را تخریب می‌کند. هر بیماری‌ای که چنین تاثیری روی اعصاب بگذارد، شبه ام‌اس قلمداد می‌شود.


شبه ام‌اس‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند. یک سری از شبه ام‌اس‌ها شامل بیماری‌های عروقی می‌شود که رگ را درگیر می‌کند و به آنها واسکولیت گفته می‌شود، مانند لوپوس، بهجت و شوگرن که با درگیری کامل سیستم عصبی مرکزی همراه است. این بیماری‌ها رگ را درگیر می‌کنند و با ام ‌آر‌ آی (MRI) قابل تشخیص هستند. البته علائم دیگری غیر از علائم مشابه با ام‌اس نیز از خود بروز می‌دهند.


گروهی از بیماری‌های التهابی و نیز برخی بیماری‌های عفونی مانند لایم (لایم یک بیماری ویروسی است که سیستم عصبی را درگیر می‌کند و علائم شبه ام‌اس ایجاد می‌کند) و سیفلیس و نیز برخی تومورها مانند متاستاز‌های مغزی و فشارهای توموری وارده به نخاع نیز ممکن است، علائم مشابه ام‌اس بدهد.


از سوی دیگر برخی بیماری‌های تغذیه‌ای مانند کمبود ویتامین ب12، بیماری‌های ارثی مانند اتاکسی‌های ارثی (اتاکسی یک بیماری ارثی است که شامل آسیب‌های سیستم عصبی می‌شود) و حتی گاهی میگرن نیز از نظر ام‌آر‌آی، تصاویری مشابه ام‌اس ایجاد می‌کند.


البته نکته مهم این است که تشخیص ام‌اس در ابتدا بر اساس علائم کلینیکی است و به هیچ وجه نباید فقط بر اساس تصویربرداری صورت بگیرد.

 

بیماری ام اس

نشانه‌هایی که نباید ابتلا به ام‌اس تلقی شود
خیلی‌ها کاهش حافظه و فراموشی را از علائم ابتدایی ام‌اس تلقی می‌کنند، در حالی که چنین تصوری نادرست است.


ام‌اس به واسطه اختلال حافظه تشخیص داده نمی‌شود، ولی در سیر بیماری، یکی از مشکلات بیماران، اختلال حافظه است.


همچنین مشکلات عضلانی و مفصلی که در آرتروز دیده می‌شود نیز جزو علائم برجسته ام‌اس نیست. گرچه بیماران مبتلا به ام‌اس از خستگی و ضعف و بی‌حالی عمومی شکایت دارند.


همان‌گونه که گفته شد بیماری‌های خودایمنی که تحت عنوان واسکولیت‌ها شناخته می‌شوند، بجز درگیری عصبی با درگیری دیگر نواحی بدن مانند مفاصل، پوست، کلیه و قلب نیز همراه هستند و این مساله وجه افتراق آنها با ام‌اس است.

 

بیماری ایدز نیز ممکن است گاهی از نظر ام‌آر‌آی، تصاویری مشابه ام‌اس ایجاد کند، ولی با توجه به علائم دیگری که همراه بیماری وجود دارد، معمولا از ام‌اس تفکیک داده می‌شود.


همچنین ممکن است ضایعاتی شبیه ام‌اس در ام‌آر‌آی کسانی که فشار خون بالا دارند یا سنشان بالاست، دیده شود.


به خاطر داشته باشید هیچ فردی نمی‌تواند بیماری ام‌اس را در خود شناسایی کند و این بیماری فقط از سوی پزشک متخصص مغز و اعصاب قابل تشخیص و تائید است.»

 

دکتر ابوالفضل نجاران، متخصص مغز و اعصاب نیز در این باره می گوید:
«در بیماری ام اس (MS) مغز، نخاع و اعصاب چشم می توانند درگیر شده و علامت بالینی ایجاد کنند.


تاری دید لحظه ای و گذرا و یا بی حسی عضو چند دقیقه ای نمی تواند حمله ام اس باشد. سردرد های مزمن نیز علامت ام اس نیست.


بیمار ممکن است در آزمایش مایع نخاع یا ام آر آی علائم دیگری را هم نشان دهد، مثلا ممکن است زانو درد یا درد کلیه داشته باشد. اینها افتراق دهنده سایر بیماری های مشابه از ام اس است.


یک سری از بیماری های مشابه ام اس به دنبال بیماری های عفونی و ویروسی یا واکسیناسیون ایجاد می شوند، مثل ادم مغزی. این بیماری به دنبال عفونت ایجاد می شود و هر دو طرف نیمکره های مغز را درگیر می کند، البته همراه ضایعات بزرگ پلاک که در ام اس هم مشاهده می شود. البته این ضایعات در این بیماران بزرگ تر است.


با این حال این بیماران تب و سردرد دارند و مایع نخاع شان هم با ام اس فرق می کند. ولی متاسفانه این بیماری هم با ام اس اشتباه گرفته می شود.


برخی از بیماری ها مثل سرطان ها ممکن است از ام اس بسختی افتراق داده شود، مثل سرطان لنفوم که یک طرف نیمکره مغز را درگیر کرده و یک سری ضایعات ایجاد می کند.


از بیماری های مشابه دیگر می شود آرتروز گردن را نام برد که در این بیماری روی نخاع فشار می آید و به شکل بیماری ام اس خود را نشان دهد.


تومور نخاع هم همین کار را می کند که ما با عکسبرداری و ام آر آی این بیماری ها را افتراق می دهیم.

یک سری از بیماری ها هم بیماری های خودایمنی هستند؛ یعنی در آنها سیستم ایمنی علیه خودش کار می کند و خود را سرکوب می کند، مثل زمانی که نخاع و مخچه خراب می شوند و علائم شبه ام اس ایجاد می کنند.»