آب مروارید تیرگی عدسی طبیعی و شفاف چشم است. در افراد مبتلا به آب مروارید، دیدن با عدسی تیره چیزی شبیه به دیدن از پشت پنجره پوشیده از یخ یا مه آلود می باشد. دید تیره ناشی از آب مروارید خواندن، رانندگی –به ویژه در شب- یا دیدن حالت چهره دوستان را مشکل می کند.

اغلب آب مروارید به کندی پیشرفت می کند و در مراحل اولیه به دید فرد آسیبی نمی زند. اما با گذشت زمان، آب مروارید دید فرد را مختل می کند.

در ابتدا، نور قوی تر و عینک آفتابی به فرد کمک می کند تا با آب مروارید کنار بیاید. اما اگر اختلال بینایی در فعالیت های روزانه فرد اختلال ایجاد نماید، آن وقت جراحی آب مروارید ضروری می باشد. خوشبختانه، جراحی آب مروارید فرآیندی بی خطر و اثربخش می باشد.
 
نشانه ها

علائم و نشانه های آب مروارید عبارتند از:

•     تیرگی یا تاری دید
•     افزایش مشکل دید در شب
•     حساسیت به نور و روشنایی زننده
•     دیدن «هاله» در اطراف نور
•     تغییرات مکرر نمره عینک یا لنز طبی
•     کمرنگ شدن یا زرد شدن رنگ ها
•     دوبینی در یک چشم

در ابتدا، تاری دید ناشی از آب مروارید تنها ممکن است بخش کوچکی از عدسی چشم را تحت تاثیر قرار دهد و فرد از کاهش بینایی آگاه نباشد. بزرگ شدن آب مروارید، بخش بزرگتری از عدسی را تیره کرده و نوری که از عدسی عبور می-کند را می  شکند. این حالت علائم و نشانه هایی را ایجاد می کند که توجه فرد را جلب خواهد کرد.
 
علت

آب مروارید معمولا در اثر کهولت سن یا تغییرات ناشی از آسیب دیدگی بافت  تشکیل دهنده عدسی چشم ایجاد می شود. در برخی از موارد آب مروارید در اثر اختلالات ژنتیکی ناشی از مشکلات تندرستی افزایش دهنده خطر ابتلا به آب مروارید ایجاد می شود.

چگونه آب مروارید تشکیل می شود؟

عدسی، جایی که آب مروارید در آن ها تشکیل می شود، پشت قسمت رنگی چشم شما (عنبیه) قرار دارند. عدسی نوری که از چشم عبور می کند را متمرکز کرده و تصویری واضح و شفاف بر روی شبکیه –غشای حساس به نور پشت دیواره کره چشم که مانند فیلم دوربین عمل می کند- تشکیل می دهد. آب مروارید نور عبور کننده از عدسی را پراکنده کرده و مانع رسیدن تصویر شفاف و واضح به شبکیه می شود. بنابراین دید فرد تار می شود.

با کهولت سن، انعطاف پذیری و شفافیت عدسی چشم کاهش و ضخامت آنها افزایش می یابد. تغییرات ناشی از کهولت سن در عدسی موجب پارگی و جمع شدن بافت ها شده و نواحی کوچک از
آن را تیره می کند. با گسترش آب مروارید، این تیرگی متراکم تر شده و بخش بیشتری از عدسی را در بر می گیرد.
آب مروارید در یک یا هر دو چشم اتفاق می افتد.

انواع آب مروارید

انواع آب مروارید عبارتند از:

•      آب مروارید مرکز عدسی(آب مروارید مرکزی). آب مروارید مرکزی در ابتدا موجب نزدیک بینی یا بهبود موقتی دید مطالعه فرد می شود. اما با گذشت زمان، عدسی به تدریج زرد شده و تیرگی دید افزایش می یابد. برخی مواقع آب مروارید مرکزی موجب می شود تصاویر را دوتایی یا چندتایی ببینید. با پیشروی آب مروارید، عدسی به رنگ قهوه ای درمی آیند. افزایش رنگ زرد یا قهوه ای عدسی موجب می شود فرد در تشخیص رنگ ها دچار مشکل شود.

•    آب مروارید کناره عدسی(آب مروارید بیرونی). آب مروارید بیرونی با تیرگی تیغه ای نسبتا سفید یا بوجود آمدن رگه هایی در لبه بیرونی قشر عدسی آغاز می شود. با پیشرفت تدریجی آن، این رگه ها به سمت مرکز گسترش یافته و با نوری که از مرکز عدسی عبور می کند، تداخل پیدا می کند. مشکل خیره نگاه کردن در افراد مبتلا به این نوع آب مروارید شایع می باشد.

•     آب مروارید پشت عدسی(آب مروارید زیرکپسولی خلفی). آب مروارید زیرکپسولی خلفی به صورت تیرگی کوچکی شروع می شود که معمولا در پشت عدسی و درست در مسیر حرکت نور به سمت شبکیه تشکیل می-شود. آب مروارید زیرکپسولی اغلب دید مطالعه فرد تداخل پیدا کرده و دید فرد را در نور ملایم کاهش داده و درخشندگی خیره کننده یا هاله در اطراف نور در شب ایجاد می کند.

•     آب مروارید هنگام تولد (آب مروارید مادرزادی).برخی از افراد هنگام تولد یا در دوران کودکی به آب مروارید مبتلا می شوند. این نوع از بیماری آب مروارید در نتیجه تماس مادر با عفونت در دوران بارداری ایجاد می شود. همچنین ممکن است علت آن سندرم های ارثی خاص مانند سندرم آلپورت، بیماری فابری و گالاکتوسمی باشد. آب مروارید مادرزادی همیشه هم دید را تحت تاثیر قرار نمی دهد، اما اگر هم اتفاق بیفتد به زودی برطرف می شود.
 
عوامل خطر

عوامل افزایش  دهنده خطر ابتلا به آب مروارید عبارتند از:

•     کهولت سن
•    دیابت
•     مصرف بیش از حد الکل
•     قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید
•     قرار گرفتن در معرض تابش یون ساز مانند اشعه مورد استفاده در اشعه ایکس و پرتودرمانی در سرطان
•      سابقه خانوادگی بیماری آب مروارید
•     فشارخون بالا
•      چاقی
•     سابقه آسیب  دیدگی یا التهاب چشم
•      سابقه جراحی چشم
•     مصرف طولانی  مدت داروهای کورتیکواستروئید
•     استعمال دخانیات
 
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت بروز تغییر در دید به بینایی سنجی مراجعه نمایید. اگر ابتلا به بیماری آب مروارید محرز شد، فرد برای انجام جراحی آب مروارید به چشم  پزشک ارجاع داده می شود.

از آنجا که مدت معاینه پزشکی کوتاه بوده و مسائل بسیاری مورد بررسی قرار می گیرد، بهتر است که از قبل آماده باشید. در اینجا اطلاعاتی ارائه شده که به آمادگی شما کمک می کند و انتظارات شما از پزشک را یادآور می شود.

چه کاری می توانید انجام دهید؟

•     تمام علائم بیماری تان را یادداشت کنید،از جمله علائمی که از نظر شما به علت مراجعه شما به پزشک ارتباطی ندارد.

•     اطلاعات شخصی مهم خود را یادداشت کنید،از جمله هرگونه استرس یا تغییر عمده که به تازگی در زندگی-تان رخ داده است.

•     فهرستی از داروهای تان تهیه کنید،همچنین ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید.

•    یکی از اعضای خانواده یا دوستان تان را به همراه خود ببرید.برخی از مواقع درک تمام اطلاعات ارائه شده از طرف پزشک مشکل است. فردی که همراه شماست ممکن است مسئله ای که شما فراموش کرده اید را به خاطر بسپارد.

•     سوال هایی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.

هنگام معاینه، وقت تان محدود است، بنابراین تهیه فهرست سوالات مورد نظرتان به شما کمک می کند تا به نحو احسن از وقت تان استفاده کنید. در صورت کمبود وقت، سوالات تان را به ترتیب اهمیت اولویت بندی کنید. 

در مورد آب مروارید، برخی از سوالات اصلی به قرار زیر می باشد:

•     آیا آب مروارید علت مشکلات بینایی من است؟
•     سایر علل احتمالی مشکل بینایی من چیست؟
•     چه آزمایشاتی باید انجام دهم؟
•     آیا انجام جراحی آب مروارید ضروری است؟
•     آیا مشکل بینایی من با انجام جراحی آب مروارید برطرف می شود؟
•     خطرات بالقوه جراحی آب مروارید چیست؟
•     آیا پس از جراحی آب مروارید می توانم خودم رانندگی کرده و به خانه بروم؟
•     چه مدتی پس از جراحی آب مروارید بهبود پیدا می کنم؟
•     آیا پس از جراحی آب مروارید، برای انجام فعالیت های عادی محدودیت وجود دارد؟ چه مدت؟
•     پس از جراحی آب مروارید، چه مدتی باید برای دریافت عینک جدید صبر کنم؟
•     آیا بیمه هزینه جراحی آب مروارید را تامین می کند؟ آیا بیمه هزینه عینک های جدید پس از جراحی را تامین می کند؟
•      برای تصمیم گیری در مورد جراحی آب مروارید چقدر وقت دارم؟
•     آیا تاخیر یک یا دو ساله در جراحی بر بهبود دید من پس از جراحی تاثیر دارد؟
•     اگر الان نخواهم جراحی انجام شود، چه کار دیگری می توانم برای کنار آمدن با تغییرات بینایی ام انجام دهم؟
•     چطور می توانم بفهمم که آب مروارید من بدتر شده است؟
•     شرایط پزشکی دیگری نیز وجود دارد. بهترین راه مقابله با آنها چیست؟
•     آیا محدودیت هایی وجود دارد که باید آنها را رعایت کنم؟
•     آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟ هزینه اش چقدر است و آیا بیمه آن را تامین می کند؟
•     آیا بروشور یا دفترچه خاصی هست که بتوانم از آن استفاده کنم؟ چه سایتی را توصیه می کنید؟
•     چه چیزی نشان می دهد که باید باز هم به پزشک مراجعه کنم؟

علاوه بر سوالاتی که آماده کرده اید، در مورد هر مسئله نامفهومی که برای تان پیش آمد نیز حتما از پزشک تان راهنمایی بخواهید.

چه انتظاراتی از پزشک دارید؟

احتمالا پزشک نیز سوالاتی از شما خواهد پرسید. آمادگی برای پاسخگویی به این سوال ها وقت بیشتری برای بررسی مسائل مورد نظر شما در اختیارتان قرار می دهد. سوالات احتمالی پزشک عبارتند از:

•     این علائم از چه زمانی شروع شده است؟
•     این علائم به صورت مستمر اتفاق می افتد یا برخی از مواقع؟
•     آیا در نور کافی هم دچار مشکل بینایی می شوید؟
•     شدت علائم تان چقدر است؟
•      آیا مشکل بینایی تان رانندگی را برای شما مشکل می کند؟
•     آیا مشکل بینایی خواندن را برای شما مشکل می کند؟
•     آیا مشکل بینایی انجام امور شغلی را برای شما مشکل می کند؟
•      آیا سابقه جراحی چشم  دارید؟
•      آیا سابقه آسیب دیدگی چشمی دارید؟
•     آیا تاکنون به بیماری چشمی مانند آماس عنبیه مبتلا شده  اید؟
•     آیا تاکنون از ناحیه سر یا گردن تحت پرتودرمانی قرار گرفته  اید؟
•     در حال حاضر چه دارویی مصرف می کنید؟
 
آزمایش های تشخیصی

پزشک برای تشخیص بیماری آب مروارید معاینه چشم را به صورت زیر انجام می دهد:

•      پزشک از شما می خواهد تابلوی بینایی سنجی را بخوانید (تست تیزی بینایی).در تست تیزی بینایی از یک تابلوی بینایی سنجی برای سنجش مهارت شما در خواندن تعدادی از حروف استفاده می شود. در این روش، یک چشم را پوشانده شده و چشم دیگر مورد سنجش قرار می گیرد.

•     چشم  پزشک با استفاده از یک تابلو و حروفی که به تدریج کوچک تر می شوند، تشخیص می دهد آیا بینایی شما 20/20 است یا ضعیف شده است.

•     با استفاده از چراغ و بزرگنمایی چشم شما را معاینه می کند (معاینه با لامپ شکافی).چشم پزشک با استفاده از لامپ شکافی ساختارهای قسمت جلوی چشم شما را با بزرگنمایی می بیند. این میکروسکوپ لامپ شکافی نام دارد زیرا با استفاده از یک نور خطی شدید –شکاف- قرنیه، عنبیه، لنزها و فضای بین عنبیه و قرنیه را روشن می کند. این شکاف این امکان را ایجاد می کند تا پزشک این ساختارها را در بخش های کوچک بررسی نماید که شناسایی ناهنجاری های کوچک را ساده تر می کند.

•     انبساط چشم ها (معاینه شبکیه).جهت آمادگی برای معاینه شبکیه، پزشک قطره گشادکننده در چشم می ریزد تا مردمک ها کاملا باز شوند. با این کار معاینه پشت چشم  ها (شبکیه) تسهیل می شود. پزشک با استفاده از لامپ شکافی یا ابزار خاصی برای معاینه ته چشم (اُپتالموسکوپ) لنزها را برای علائم آب مروارید معاینه می-کند.
 
درمان دارویی

تنها درمان موثر برای آب مروارید جراحی است.  

بررسی جراحی آب مروارید

در مورد اینکه جراحی برای شما مناسب است یا خیر با پزشک تان مشورت نمایید. اغلب چشم پزشکان زمانی جراحی آب مروارید را توصیه می کنند که زندگی فرد را تحت تاثیر قرار داده یا فعالیت های معمولی زندگی فرد مانند خواندن یا رانندگی در شب را دچار اختلال نماید.

تصمیم گیری در مورد زمان جراحی آب مروارید به بیمار و پزشک بستگی دارد. در اغلب افراد هیچ عجله ای برای برداشتن آب مروارید وجود ندارد زیرا آسیبی به چشم نمی رساند. به تاخیر انداختن این عمل به این معنی نیست که پس از انجام جراحی آب مروارید سلامتی دید خود را بدست نمی آورید. در مورد جراحی آب مروارید عجله نکنید و با پزشک تان در مورد مزایا و مضرات این جراحی مشورت کنید.

اگر الان تصمیم ندارید که تحت جراحی آب مروارید قرار بگیرید، ممکن است پزشک جلساتی برای معاینه دوره ای برای تان در نظر بگیرد تا رشد آب مروارید را چک کند. تعداد دفعاتی که پزشک برای معاینه در نظر می گیرد به وضعیت فرد بستگی دارد.

در طول جراحی آب مروارید چه اتفاقی می افتد؟

جراحی آب مروارید شامل درآوردن عدسی تیره و کاشت عدسی پلاستیکی به جای آن می باشد. عدسی جایگزین در همان محل عدسی طبیعی قرار می گیرد و به جزئی از چشم شما تبدیل می شود.
در برخی از افراد سایر مشکلات چشمی مانع استفاده از لنزهای جایگزین می شود. در این شرایط، پس از درآوردن آب مروارید دید با عینک یا لنز طبی اصلاح می شود.

جراحی معمولا بر روی یک چشم انجام می شود و بین زمان دو جراحی معمولا چند هفته فاصله می باشد. این جراحی معمولا به صورت سرپایی انجام می شود یعنی نیازی نیست که پس از جراحی در بیمارستان بمانید. در طول جراحی پزشک با استفاده از بیهوشی موضعی نواحی اطراف چشم فرد را بی حس می کند، اما فرد در طول این فرآیند بیدار است. جراحی آب مروارید معمولا ایمن است اما خطر عفونت و خون ریزی وجود دارد. جراحی آب مروارید خطر جداشدگی شبکیه را افزایش می دهد.
 
تغییر شیوه زندگی

تا قبل از جراحی آب مروارید می توانید موارد زیر را برای کنار آمدن با علائم آن انجام داد:
•    از تجویز درست عینک یا لنز طبی تان اطمینان حاصل کنید
•    برای مطالعه از عینک ذره بینی استفاده کنید
•    با افزودن لامپ ها روشنایی خانه تان را افزایش دهید
•    وقتی در طول روز از خانه بیرون می روید از عینک آفتابی یا کلاه  لبه دار بزرگ برای کاهش نور خیره کننده استفاده کنید.
•    رانندگی در شب را محدود کنید.

اقداماتی که برای مراقبت از خود انجام می دهید در کوتاه مدت موثر است اما با پیشرفت آب مروارید، دید شما دچار مشکلات بیشتری می شود. وقتی که کاهش دید فعالیت های روزمره فرد را مختل نماید، می توان جراحی آب مروارید را مورد بررسی قرار داد.
 
پیشگیری

عوامل ایجاد کننده آب مروارید مشخص نیست، اما پزشکان معتقدند با رعایت موارد زیر می توان خطر ابتلا به آب مروارید را کاهش داد:

•    به طور مرتب برای معاینه چشم مراجعه نمایید.معاینه چشم به تشخیص آب مروارید و سایر مشکلات چشمی در مراحل اولیه کمک می کند. در مورد فواصل زمانی بین معاینات چشم با پزشک مشورت نمایید.

•     سیگار نکشید.برای ترک سیگار از پزشک تان کمک بگیرید. درمان دارویی، مشاوره و استراتژی های دیگری برای کمک به شما وجود دارد.

•     از عینک آفتابی استفاده نمایید. نور فرابنفش خورشید به بروز آب مروارید کمک می کند. در خارج از فضاهای بسته برای محافظت در برابر اشعه فرابنفش از عینک آفتابی استفاده کنید.

•     سایر مشکلات پزشکی خود را درمان نمایید.در صورت ابتلا به دیابت یا سایر بیماری ها، برنامه درمانی خود را پیگیری نمایید زیرا ممکن است خطر ابتلا به آب مروارید را افزایش دهد.

•    وزن ایده  آل خود را حفظ کنید. در صورتی که وزن کنونی شما وزن مناسب بدن تان می باشد، با انجام تمرینات ورزشی روزانه آن را حفظ کنید. اگر دچار اضافه وزن یا چاقی هستید، با کاهش کالری دریافتی و افزایش میزان فعالیت روزانه تان به تدریج آن را کاهش دهید.

•     رژیم سالم حاوی میوه و سبزیجات فراوان داشته باشید. برای دریافت ویتامین ها و مواد غذایی لازم از میوه و سبزیجات فراوان در رژیم غذایی تان استفاده نمایید. میوه و سبزیجات سرشار از آنتی اکسیدان هاست که مانع آسیب رسیدن به عدسی چشم می شود. 

تحقیقات نشان نداده است که مصرف قرص آنتی اکسیدان می تواند از آب مروارید پیشگیری نماید. اما ثابت شده است که مصرف میوه و سبزیجات برای سلامتی مفید بوده و راه مطمئنی برای افزایش میزان ویتامین در رژیم غذایی می باشد.