فضای مجازی مجال شکل‌گیری اجتماعات جدید از کاربران را فراهم می‌کند. شبکه‌های اجتماعی از قبیل فیسبوک و مای اسپیس در میان کاربران اینترنتی به خصوص جوانان محبوبیت به سزایی کسب کرده‌اند.

معرفی تاریخچه شبکه های اجتماعی

این شبکه‌های اجتماعی در عین حال که فضاهایی هستند که در آن‌ها افراد دوستان جدیدی پیدا می‌کنند و یا دوستان قدیمی خود را در جریان تغییرات زندگی‌شان قرار می‌دهند، مکانی برای تبادل نظر هستند که در آن کاربران عقاید و نظرات خود را با هم به اشتراک می‌گذارند. این قابلیت که یک جوان بتواند با امثال خود در کشورهای دیگر جهان ارتباط برقرار کند باعث می‌شود تا این شبکه‌ها به مکانی تبدیل شوند که در آن‌ها ایده‌های جدید معرفی می‌شوند و مورد بحث قرار می‌گیرند. مسلماً در دنیای حقیقی هیچ‌گاه افراد علاقه‌مند، موضوعات مورد علاقه خود را به این گستردگی نمی‌یافتند. این دلیل و شاید دلایل مشابه این، سرویس‌های شبکه‌های اجتماعی را به یکی از مهم‌ترین ارکان اینترنت در دو، سه سال اخیر تبدیل کرده است.
عدم افشای اطلاعات خصوصی در شبکه های اجتماعی
در ایران علیرغم اینکه عضویت در شبکه‌های اجتماعی جرم تلقی نمی‌شود، ولی به موجب فیلترینگ آن‌ها از جانب دستگاه های ذی‌ربط، حضور در این وب‌گاه‌ها چون از طریق دور زدن فیلترینگ میسر است، مصداق عمل مجرمانه است.
با وجود تمام محدودیت‌هایی که در ایران در ارتباط با اکثر شبکه های اجتماعی وجود دارد باز هم کاربران بسیاری هستند که مبادرت به حضور در این سرویس‌های اینترنتی می‌کنند بنابراین آگاهی از تمهیدات امنیتی در زمان حضور در شبکه های اجتماعی ضروری به نظر می‌رسد.
آنچه در میان اکثر کاربران ایرانی که در شبکه های اجتماعی معروفی همچون فیسبوک حضور دارند دیده می‌شود این است که ایشان نه تنها اقدام به ارائه مشخصات فردی خود مطابق با واقعیت می‌کنند بلکه خصوصی‌ترین اطلاعات زندگی خود را نیز در پروفایلشان می‌نویسند.
همواره به خاطر داشته باشیم که مالکیت هر آنچه روی اینترنت قرار گیرد از آن ما نخواهد بود و پروفایل کاربران در شبکه های اجتماعی نیز از این قاعده مستثنی نیست. به خاطر داشته باشیم که اطلاعات شخصی ما به سادگی می‌تواند توسط مجرمین سایبری مورد سوء استفاده قرار گرفته و بعید نیست روزی بر علیه خودمان مورد استفاده قرار گیرند.

بایدها و نبایدها در مورد شبکه های اجتماعی
شبکه های اجتماعی مکان خوبی برای حضور در جامعه مجازی‌اند اما این پدیده نو با چالش‌های خاص خود رو به رو است. اطلاعات شخصی، عکس‌ها، ایده‌ها و به طور کلی هر چیزی که از شما روی شبکه اجتماعی قرار گیرد می‌تواند روزی بر علیه خودتان مورد استفاده قرار گیرد.
با دنبال کردن راه کارهای زیر می‌توانیم چالش‌های احتمالی حضور در شبکه های اجتماعی را به حداقل برسانیم:
یکی از بخش‌های کاملاً خصوصی در شبکه های اجتماعی Friend List است. سعی کنید زندگی کاری را از زندگی شخصی خود در شبکه های اجتماعی از هم مجزا سازید. به هیچ وجه رئیس، مسئول، همکار و به طور کلی هر فردی که به محل کار شما مربوط است، هرچه قدر هم که رابطه شما دو نفر دوستانه باشد، را وارد Friend List خود نکنید. با این کار تا حد قابل توجهی می‌توانید از سوء تفاهم‌ها، فضولی همکاران و بسیاری مسائل دیگر جلوگیری کنید.
فرض کنیم که از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شویم و عکسی که با لباس فارغ‌التحصیلی گرفته‌ایم را در شبکه اجتماعی به اشتراک می‌گذاریم. با این کار دوستان خود را نیز در خوشحالی خود سهیم می‌کنیم. با این کار مشکل خاصی پیش نخواهد آمد اما این در حالی است عکس‌های مرتبط با محل زندگی خود، عکس‌های داخل خانه، عکس محل مدرسه فرزندان خود، عکس از لوازم شخصی مثل لپ تاپ، پیانو و ... می‌تواند به منزله عاملی تحریک آمیز برای افراد سود جو باشد. از این‌رو به هیچ وجه نمی‌بایست عکس‌هایی از این دست را داخل پروفایل خود قرار داد.
هر اتفاقی که در زندگی‌تان می‌افتد را تگ نکنید. به طور مثال اگر قصد سفر دارید به هیچ وجه نگویید که من به اتفاق پدر، مادر و برادر کوچکم چهارشنبه شب به مسافرت می‌رویم و شنبه صبح هم باز خواهیم گشت. در یک کلام تگ‌هایی از این دست بسیار از لحاظ امنیتی مشکل زا خواهند بود.
مسئله دیگری که در میان کاربران ایرانی که در شبکه های اجتماعی حضور دارند دیده می‌شود این است که این گروه از کاربران به سادگی درخواست دوستی دیگر کاربران به خصوص کاربران خارجی را قبول می‌کنند که این کاری بس اشتباه است. به منظور رعایت اصول امنیتی توصیه می‌شود که تا پیش از شناخت کامل فرد تقاضا دهنده به هیچ وجه درخواست دوستی وی را قبول نکنیم.
نکته دیگری که در ارتباط با حضور در شبکه های اجتماعی وجود دارد این است که پروفایل کاربران در این شبکه‌ها می‌تواند در مصاحبه های شغلی مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین نوع عکس‌هایی که در پروفایل خود قرار می‌دهیم، گروه‌ها و انجمن‌هایی که به عضویت آن‌ها درآمده‌ایم، دست نوشته‌هایی که در صفحه خود منتشر کرده‌ایم و ... همه می‌تواند در نوع نگرش شرکت یا سازمانی که می‌خواهیم در آن استخدام شویم تأثیر گذار باشند.

فرزندان و احساس امنیت با والدین خود و عدم سرزنش کودکان
آنچه موجب می‌گردد فرزندانی که به عنوان کاربر در شبکه های اجتماعی حضور دارند را از والدین خود دور سازد و همچنین ارتباط دوستانه فرزند و پدر و مادر را به سردی سوق دهد احتمال سرکوب شدن و سرزنش شدن از طرف والدین است. در موارد بی‌شماری مشاهده شده است که فرزند با مواجه با چالش‌هایی که ممکن است در شبکه های اجتماعی برای هر فردی فارغ از سن و سال و جنسیتش پیش بیاید، مورد سرزنش والدین قرار گرفته است.
در واقع زمانی که فرزند به خاطر مواجه با یک چالش اینترنتی مورد سرزنش والدین خود قرار می‌گیرد اطمینان وی از والدینش سلب شده و به احتمال غریب به یقین از این پس در صورت مواجه با مشکلی به دیگر افراد پناه خواهد برد. بنابراین اهمیت وجود یک رابطه دوستانه مابین کودکان و والدین از یک سو و با معلم‌ها و تیم آموزشی در مدارس از سوی دیگر ایجاب می‌کند والدین و معلم‌ها گام اول را در دوستی با کودکان بردارند.
توصیه می‌شود والدین و معلم‌ها بستر هر گونه بحثی را با کودکان باز نگه دارند و این تضمین را برای کودک ایجاد کنند که تحت هیچ شرایطی توسط ایشان مورد تحقیر و سرزنش قرار نخواهند گرفت.

ضرورت حضور والدین در شبکه های اجتماعی
آنچه می‌تواند والدین را با فرصت‌ها و تهدیدهای احتمالی حضور فرزندان در شبکه های اجتماعی آشنا سازد حضور خود پدر و مادرها در شبکه های اجتماعی است که فرزندانشان در آن‌ها حضور دارند.
صرفاً حضور در شبکه های اجتماعی برای والدین ضروری نیست بلکه علاوه بر این والدین می‌بایست جزو Friend List اکانت فرزندان خود نیز باشند چرا که در این صورت والدین مشاهده خواهند نمود که فرزندانشان با چه افرادی در ارتباط هستند، گفتگوی آن‌ها حول چه مسائلی می‌چرخد، چه نوع عکس‌هایی آپلود می‌کنند و در کل حضور فرزندان ایشان در شبکه های اجتماعی به چه شکل است.