برای همه زوج ها پیش آمده که با همسری که بسیار عصبانی و خشمگین است، مواجه شده اند. در این لحظات سخت است بدانیم چه باید بکنیم. معمولا اتفاقی که می افتد این است که عصبانیت یک طرف به طرف دیگر نیز سرایت کرده و کار بالا می گیرد؛ مشاجرات، بگومگوها، دعواها و حتی گاه توهین و تحقیرها و گاهی بدتر از آن کتک کاری ها نتیجه این عصبانیت ها است.

اما چه می شود کرد تا این عصبانیت گاه ساده، تبدیل به شرایط حاد و بحرانی نشود؟ آیا در مقام همسر شخص عصبانی، می توان راهی پیدا کرد که عصبانیتش تبدیل به شرایط بدتری نشود؟ چه واکنشی در مقابل خشم، آن را مهار می کند؟ با عصبانیت و ناراحتی که در این لحظات پیش می آید، چه باید کرد؟

عصبانیت یک هیجان طبیعی و دفاعی است که در شرایط به خطر افتادن «خود» به وجود می آید و مانند هیجانات دیگر، وظیفه حفاظت از شخص را به عهده دارد اما خیلی از اوقات، این هیجان در موقعیت نامناسبی بروز می کند و نتایج بالعکسی را به دنبال دارد.

رفتاری که در حین تجربه این هیجان اتفاق می افتد، به عوامل مختلفی مانند وضعیت جسمی و شرایط بیولوژیک، یاد گرفته ها و عادات خانوادگی، نحوه مدیریت هیجان، استرس های موجود در زندگی فرد، عوامل شخصیتی، عوامل خلق و خویی و چندین عامل دیگر بستگی دارد.

همچنین میزان تجربه این هیجان نیز ارتباط مستقیمی با نوع تفکر فرد در برابر اتفاقات دارد اما این هیجان در زندگی مشترک نقش فوق العاده مهمی دارد. به عقیده جان گاتمن - روانشناسی که 20 سال بر روی زوج ها تحقیق کرده است - خشم و عدم مدیریت مناسب و عصبانیت، از عوامل بسیار مهم شکست در زندگی مشترک است.

در آزمون پایان زندگی زناشویی که توسط گاتمن تدوین شده است مهمترین پاسخ به دست آمده در مورد زوج هایی که جدا شده اند، خشم و عدم مهار مناسب آن است.

چه کنیم؟

برای اینکه بتوانیم راحت تر با عصبانیت همسرمان کنار بیاییم و آن را بهتر مدیریت کنیم و همچنین از نتایج و عواقب نامناسب آن کم کنیم، باید به نکات زیر توجه داشته باشیم:

1- سریع قضاوت نکنیم

تقریبا در تمامی اوقات ما درست نمی دانیم دقیقا چه چیزی همسرمان را عصبانی کرده است. فقط حدس می زنیم و چنانچه بخواهیم با این فرضیات و گمان های خود پیش برویم، ممکن است واقعیت را درست متوجه نشده باشیم و موضوع بدتر شود.

هر نوع قضاوت و پیشداوری برآمده از ذهن خود ماست و بسیار احتمال دارد که با واقعیت فاصله قابل توجهی داشته باشد؛ بنابراین در اولین ام سعی می کنیم قضاوت هایمان را مدیریت کرده و کناری نگه داریم تا باعث عصبانیت، ناراحتی یا هرگونه هیجان منفی ما نشوند. اول باید بدانیم علت واقعی عصبانیت چیست، شاید چیزی که ما به آن فکر می کنیم اشتباه باشد.

2- انتظاراتمان را کم کنیم

همسرمان از خیلی جهات مثل ژنتیک، تربیت خانوادگی، شرایط کنونی، شخصیت و موارد دیگر با ما متفاوت است؛ بنابراین مانند ما فکر نمی کند یا رفتارش در برابر اتفاقات، ممکن است به دلیل تفاوت های گفته شده شبیه ما نباشد. 

دانستن این موضوع باعث می شود از او انتظار زیادی برای داشتن رفتار مورد نظرمان نداشته باشیم؛ چرا که انتظار، معمولا زمانی پیش می آید که احساس می کنیم طرف مقابل مان همانند ما فکر می کند و باید رفتاری که مد نظر ماست داشته باشد.

اگر میزان این انتظار را پایین بیاوریم، عصبانیت و رفتار خشمگینانه او غیرقابل تحمل به نظر نمی رسد، راحت تر با رفتارش کنار می آییم و با آرامش بیشتری با او برخورد می کنیم.

3- به خودمان نگیریم

خیلی وقت ها دلیل عصبانیت سوءبرداشت ها و عدم درک درست از رفتار یا کلام طرف مقابل یا حتی مسائل حاشیه ای غیرمرتبط است. پس بهتر است در روبرو شدن با عصبانیت همسرمان، بلافاصله موضوع را به خودمان ارتباط ندهیم و به دنبال دلیل واقعی عصبانیت باشیم. چه بسا دلیل واقعی خشم وی مسائل غیرمرتبط با ما یا درک نادرست از رفتار ماست؛ نه دقیقا خود رفتار ما.

4- صبور باشیم و درجه تحمل خود را بالا ببریم

لازم نیست به سرعت واکنش نشان دهیم. موفقیت ما در مقابل عصبانیت همسرمان به میزان صبوری ما بستگی دارد. چنانچه بتوانیم قضاوت خود را در گوشه ای از ذهن مهار کنیم و سریع به خود منتسب نکنیم، می توانیم تحمل بیشتری نشان داده و صبورتر رفتار کنیم.

5- گاهی سکوت کنیم

بعضی وقت ها بهترین کار در مقابل فرد عصبانی، سکوت در آن لحظه است؛ چرا که هر نوع پاسخی ممکن است طرف مقابل را برآشفته تر کند. این سکوت باعث می شود وضعیت بحرانی، بدون درگیری رد شود و ما فرصت پیدا کنیم که در لحظات بعدی، پس از فروکش کردن عصبانیتش راحت تر با او صحبت کنیم.

یادمان باشد سکوت به معنای کوتاه آمدن نیست، بلکه فرصتی است که به همسر عصبانی مان می دهیم؛ چه بسا بعد از این وقفه، خودش پیشمان شده و درصدد جبران برآید.

6- قبل از هر عکس العملی دلیل عصبانیتش را بپرسیم

عوامل زیادی مثل استرس ها، ناامیدی و درماندگی ممکن است زمینه ساز رفتار همراه با خشم باشد. گاهی شخص عصبانی بدون اینکه به دلیل مشخص خشمش اشاره کند، رفتار نامناسبی بروز می دهد؛ پس لازم است قبل از اینکه هر صحبت و واکنشی در برابر عصبانیتش نشان دهیم، از او سوال کنیم که چه چیزی باعث عصبانیتش شده است. خوب گوش کنیم تا دقیقا بفهمیم چه شده است. به یاد داشته باشیم هرگز از «چرا» استفاده نکنیم، بلکه با «چیزی شده» دلیل را جستجو کنیم تا معنی بازجویی و بازپرسی را در ذهن همسرمان ایجاد نکند.

7- همدلی را فراموش نکنیم

سعی کنیم احساسش را خوب بفهمیم، خودمان را جای او بگذاریم و این درک کردن را به او نیز نشان دهیم. چنانچه خوب به حرف هایش گوش کرده باشیم و موضوع را به خوبی فهمیده باشیم، می توانیم به راحتی احساسش را درک کنیم. لازم نیست حتما تاییدش کنیم، بلکه باید بتوانیم احساسی را که داشته خوب از حرف هایش بیرون کشیده و به او بگوییم توانسته ایم همدلی کنیم. در بسیاری از اوقات همین همدلی باعث می شود فرد خشمگین آرام شده و خودش از رفتارش اظهار پشیمانی کند.

8- به حل مسئله فکر کنیم

بهتر است به جای پرداختن به رفتار همسرمان و انتقاد و گله به فکر راهکار باشیم و به همسرمان کمک کنیم تا بتواند راهی پیدا کند که مسئله ای که باعث عصبانیتش شده را حل کند. این شیوه از برخورد با خشم، باعث کاهش این هیجان می شود.

همچنین با هم به این موضوع بپردازیم که چگونه باید این خشم مدیریت شود که دفعه بعد به رفتار نامناسبی ختم نشود. مواظب باشیم نصیحت نکنیم؛ انتقاد، توهین و تحقیر نیز در هر حال روش مناسبی نیست بلکه با همسرمان همفکر شویم. 

اگر در حل موضوع پیش آمده، خوب عمل کنیم، در آینده با مسئله مشابه روبرو نخواهیم شد و یادآوری این اتفاق باعث آزردگی خاطر ما و همسرمان نخواهد شد. 

9- در مورد احساس خودمان صحبت کنیم

ما هم موقع عصبانیت همسرمان اذیت شده ایم. بعد از اینکه همسرمان آرام شد برای او از احساس ناراحتی یا آزردگی که موقع عصبانیت او داشتیم اما بروز ندادیم، صحبت کنیم. اگر بتوانیم بدون انتقاد به وی از این احساس خودمان حرف بزنیم، به ما کمک خواهد کرد راحت تر او را ببخشیم و با این موضوع کنار بیاییم و ناراحتی ها را بر دوش نکشیم. همچنین باعث می شود همسرمان هم از نتایج رفتار خودش بیشتر بداند و برای دفعات بعد بهتر خشمش را کنترل کند.

برای اینکه این کارمان با موفقیت بالاتری همراه باشد، بهتر است صحبت مان را در این مورد با خودمان و احساس خودمان شروع کنیم، بدون اینکه او را بابت این ناراحتی مقصر بدانیم، فقط در مورد احساس مان حرف بزنیم.