معمولا وقتی صحبت از تست‌های تشخیص مواد مخدر پیش می‌آید، ذهن‌ها به سمت ماری‌جوانا، کوکایین، هرویین یا اکستازی می‌رود. اما کمتر کسی از وجود چنین تست‌هایی برای تشخیص مصرف نیکوتین و تنباکو آگاهی دارد. امروزه با وضع محدودیت‌های فراوان قانونی در راه استخدام و همكاری با افراد سیگاری، تست‌های تشخیص سیگاری بودن رونق تازه‌ای گرفته‌اند. این مطلب، شما را با مهم‌ترین تست‌های تشخیص نیكوتین آشنا می‌‌کند.

1 تست ادرار
یکی از محصولات متابولیسم نیکوتین در بدن کوتینین نام دارد. کوتینین همراه ادرار از بدن دفع می‌شود و بنابراین وجود مقادیر مشخصی از این ماده در ادرار، نشانه مصرف محصولات نیکوتین‌دار است. تکنولوژی ایمونواسی روشی است که به کمک آن ورود مواد مخدر به بدن اثبات می‌شود. وجود کوتینین در ادرار که یکی از محصولات متابولیسم نیکوتین محسوب می‌شود دقیقا به وسیله همین تکنولوژی قابل‌بررسی است. البته از نیکوتین، محصولات متابولیتی دیگری هم ساخته می‌شود. اما کوتینین نیمه عمر طولانی‌تری نسبت به محصولات دیگر دارد وگرچه این ماده در همه مایعات بدن از جمله خون و بزاق هم وجود دارد ولی غلظت این ماده در ادرار بالاتر از بقیه جاهاست. وقتی غلظت کوتینین ادرار حداقل 200 نانوگرم در لیتر باشد، تست ادرار قادر است وجود این ماده و در نتیجه مصرف نیکوتین توسط فرد را تشخیص دهد. تست ادرار آزمایش بسیار ساده‌ای است و نتایج قابل‌قبولی هم از آن به دست می‌آید. علاوه بر آن، امروزه کیت‌هایی تولیدشده که هرکسی می‌تواند با خرید آنها، این تست را حتی در خانه هم انجام دهد. جالب اینجاست که دقت تشخیصی این کیت‌ها بسیار بالاست و نتایج آنها هم قابل اعتماد است. لازم به ذکر است که با وجود سادگی روش آزمایش و دقت خوب نتایج تست ادرار شاید روش مناسبی برای آزمایش‌های استخدامی و بیمه نباشد. چون کوتینین فقط تا 4 روز پس از مصرف نیکوتین در ادرار باقی می‌ماند و پس از آن در ادرار قابل ردیابی نخواهد بود. البته این ماده در ادرار سیگاری‌های قهار مدت بیشتری بالا می‌ماند ولی همان‌طور که ذکر شد، پس از چند روز، از ادرار افراد دیگر پاک می‌شود.

2 آزمایش خون
به کمک آزمایش خون می‌توان ورود مقادیر بسیار اندک نیکوتین به بدن را کشف کرد. امروزه در اکثر کشورهای پیشرفته دنیا، قبل از بیمه کردن افراد حتما از طریق آزمایش خون سیگاری بودن یا نبودن فرد را بررسی می‌کنند. پس از سیگار کشیدن، نیکوتین وارد جریان خون می‌شود و پس از مدتی هم در بدن تبدیل به کوتینین و برخی مواد دیگر خواهد شد. در آزمایشگاه‌ها برای اثبات مصرف محصولات نیکوتین‌دار، سطح کوتینین سنجیده می‌شود، نه نیکوتین. می‌دانید چرا؟ چون:

• نیمه عمر نیکوتین فقط 2 ساعت است. به زبان ساده‌تر، پس از 2 ساعت مقدار نیکوتین موجود در خون نصف می‌شود و در 2 ساعت بعدی هم، مقدار باقیمانده مجددا نصف می‌شود و ماجرا همین‌طور ادامه پیدا می‌کند. اما این اتفاق برای کوتینین هر 20 ساعت یکبار رخ می‌دهد. بنابراین پس از سیگار کشیدن سطح کوتینین مدت بسیار طولانی‌تری نسبت به نیکوتین بالا خواهد ماند.

• به دلیل تفاوت طول عمر این 2 ماده، نیکوتین فقط 24 تا 72 ساعت پس از مصرف محصولات نیکوتین‌دار قابل ردیابی در خون است. اما کوتینین تا 10 روز همچنان قابل بررسی و سنجش باقی خواهد ماند.

3 تست بزاق
هم نیکوتین و هم کوتینین در بزاق وجود دارند و برای پیدا کردن این 2 ماده در بزاق روش‌هایی ساده و غیرتهاجمی به کار گرفته می‌شود. به عنوان نمونه، در یکی از این روش‌ها به کمک یک سواب معمولی (وسیله‌ای شبیه گوش پاک‌کن) نمونه بزاق از دهان گرفته می‌شود. سپس این نمونه را روی کیت تشخیصی کوچکی قرار می‌دهند و وجود داشتن یا نداشتن نیکوتین و کوتینین به همین راحتی تشخیص داده خواهد شد. این تست هم ارزان و هم دقیق است. حتی اگر فرد 7 تا 10 روز پیش هم سیگار کشیده باشد باز هم به کمک تست بزاق قابل تشخیص خواهد بود.

4 تست مو
دقیق‌ترین روشی که برای ردیابی نیکوتین در بدن وجود دارد، آزمایش‌ موی فرد است. این تست فقط در آزمایشگاه قابل انجام است و مثل تست ادرار و عرق، کیت مخصوصی برای تشخیص در منزل ندارد. دقت این آزمایش آنقدر بالاست که اگر ماده نیکوتین‌دار حتی بیشتر از 10 روز پیش هم مصرف شده باشد باز در این تست تشخیص داده می‌شود. علاوه بر آن، حتی روش‌هایی وجود دارد که به کمک آنها می‌توان افرادی را که سال‌ها پیش سیگار را ترک کرده‌اند هم تشخیص داد. البته این گران‌ترین تست تشخیص نیکوتین است. معمولا شرکت‌های بیمه از «تست مو» برای بررسی مشتری‌های خود استفاده نمی‌کنند.

هفته نامه سلامت