مقدّمه

ایران، سومین مصرف کننده لوازم آرایشی در خاورمیانه است؛ بر اساس گزارشهای موجود، سالانه حدود یک میلیارد دلار فرآورده آرایشی و بهداشتی در کشور مصرف می شود که طبق آمار رسمی وزارت بهداشت حدود ۳۰ درصد آنها(و طبق بعضی آمارها تا ۵۰ درصد) تقلبی هستند.

 

با این حال، بسیاری از زنان کشورمان بدون توجه به عواقب زیان آور استفاده از این لوازم(حتی مارک های معروف و دارای مجوز)، آرایش را نشانه اعتماد به نفس بالا می دانند و این در حالی است که بر خلاف این عقیده رایج، بسیاری از روانپزشکان معتقدند که علت استفاده زیاد از لوازم آرایش، مشکلات روانی و از جمله اعتماد به نفس پایین است. بیشترین اختلال شخصیتی که منجر به افراط در استفاده از لوازم آرایشی می شود؛ « اختلال شخصیت نمایشگر » است. در این بیماری، فرد مایل است خود را در زمینه قدرت، هوش و زیبایی، برتر از دیگران نشان دهد و از ظاهر جسمی خود برای جلب توجه سایرین استفاده کند.

 

گفتنی است که بر اساس آمارهای موجود، در کشورهای در حال توسعه، ۸۰ درصد بانوان از لوازم آرایشی استفاده می کنند در حالی که این میزان در کشورهای توسعه یافته به دلیل آگاهی از زیان های این لوازم، بسیار پایین تر از این حد است. در حال حاضر، افراط در استفاده از لوازم آرایشی، سلامت جامعه، خصوصاً زنان و دختران را به خطر انداخته، هر روز نیز بدون توجه به تبعات سوء آن، بر میزان تقاضای این لوازم افزوده می شود. طبق گزارش انجمن متخصّصین پوست ایران، بیشترین علت مراجعه به متخصّصین پوست در سال های اخیر به عوارض ناشی از آرایش برمی گردد. در این مقاله سعی شده ابتدا عوارض عمومی و کلی لوازم آرایشی(یعنی عوارضی که در استفاده از همه یا اکثر این لوازم دیده می شود) و سپس عوارض اختصاصی هر فرآورده آرایشی یا روش های زیبایی، به طور جداگانه بیان گردد.

الف) عوارض عمومی

۱- سرطان: با توجه به وجود بیش از ۸۰۰ ترکیب شیمیایی سمی در مواد آرایشی و عطرهای صنعتی،استفاده مداوم از لوازم آرایشی، موجب جذب سالانه ۲۵۰۰ گرم مواد شیمیایی به بدن می شود. گفتنی است اغلب زنان بیش از ۲۰ نوع مارک مختلف لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده می کنند که این موضوع موجب افزایش خطرات ناشی از مصرف این نوع مواد می گردد. تحقیقات نشان می دهد که مواد آرایشی می توانند به رشد سلول های سرطانی کمک فراوانی کنند.

 

ترکیبات شیمیایی استفاده شده در مواد آرایشی مانند مواد محافظی از جمله « پارابن ها » و « فتالات ها »، ارتباطی مستقیم با رشد تومورهای سرطانی به ویژه سرطان سینه دارند. پژوهش های اخیر «سازمان مبارزه با سرطان آمریکا» نشان می دهد که « پارابن ها » در ۲۰ نوع از نمونه های گرفته شده از سرطان های سینه کشف شده اند. زنانی که بیشتر از مواد آرایشی استفاده کرده اند؛ سرطان پیشرفته تر و طول عمر کمتری داشته اند. اگر چه سازندگان لوازم و مواد آرایشی سعی کرده اند تا استفاده از این ترکیب شیمیایی را در محصولاتی مانند شامپوها و ژل ها حذف کنند و یا تا حدّ زیادی پایین آورند؛ اما در استفاده کمتر از آنها در مواد دیگر آرایشی ناموفق بوده اند.

 

بنابراین، بانوان، باید حتی المقدور استفاده از مواد آرایشی را کاهش داده یا کاملاً از مصرف آنها بپرهیزند؛ چرا که استفاده از مواد شیمیایی آرایشی، انسان را به مرگ نزدیک تر می کند. جالب است که بدانید که در سالهای اخیر و با افزایش استفاده خانم ها از مواد آرایشی در ایران، آمار سرطان سینه نیز افزایش یافته است.

۲- پیری زودرس پوست: مواد آرایشی و بهداشتی، عموماً با ایجاد یک سد، مانع رسیدن اکسیژن کافی به پوست شده، پیری زودرس پوست به ویژه در دختران نوجوانی که از سنین پایین آرایش می کنند را سبب می شوند. این تاثیرات تدریجی با پیرشدگی پوست، بروز چروکیدگی در ناحیه پیشانی و چین خنده آغاز می شود؛ ولی متاسفانه بانوان برای پوشاندن این چین و چروک ها، از مواد آرایشی بیشتری استفاده می کنند که همین امر سبب ضربه و آسیب جدّی تری به پوست می شود.

۳- حساسیت: حساسیت، شایع ترین عارضه لوازم آرایشی به خصوص اجناس تقلبی است. احساس سوزش و سوزن سوزن شدن در محلی که ماده آرایشی استفاده شده، شایع ترین شکایت مصرف کنندگان است. سایر علایم عبارتند از: قرمزی، تورم، خارش و تاول های آبدار، کهیر، عفونت پوست، عفونت ریشه مو، تغییر رنگ پوست و آکنه.

۴- جنون گاوی: برخی مواد آرایشی خارجی ممکن است دارای فرآورده های دامی و حاوی کولاژن و ژلاتین باشند که باعث سرایت عارضه جنون گاوی به مصرف کننده می شوند که احتمال بروز این مشکل در مورد لوازم آرایشی تقلبی زیادتر است.

۵- صدمات کبدی: آفلاتوکسین B1 ، شایع ترین و یکی از قدیمی ترین مواد سرطان زا برای انسان استکه توسط قارچ ها تولید می شود. مصرف محصولات آرایشی آلوده به این قارچ ها، می تواند منجر به صدمات کبدی حاد شود. میزان این ماده سمی در مواد آرایشی تقلبی، بالاتر از حدّ مجاز بوده، به راحتی از روی پوست، جذب بدن می گردد.

۶- آکنه: استفاده از مواد روغنی تقلبی در لوازم آرایشی غیر استاندارد، باعث ایجاد جوش سرسیاه و آکنه در فرد مصرف کننده می گردد؛ اگر چه این امر در استفاده از لوازم آرایشی دارای مارک های معتبر نیز، غیر معمول نیست.

۷- ایدز و هپاتیت: بسیاری از شرکت های تولید کننده محصولات آرایشی و بهداشتی، در محصولات خود از بقایای جنینی مانند جفت استفاده می کنند که این کار موجب ایجاد نگرانی هایی از جهت انتقال بیماری هایی مثل ایدز و هپاتیت گردیده است. جفت، لایه تغذیه کننده جنین در رحم است که پس از تولّد، دور ریخته می شود. در حال حاضر استفاده از آن در محصولات آرایشی ممنوع شده ولی برخی کارخانه های تولید کننده ادعا می کنند که مواد موجود در جفت، موجب رشد بافتی و برطرف شدن چین و چروک پوست می شوند. سازندگان مواد آرایشی از جفت، تلاش می کنند با الکل و سایر مواد پاک کننده، آن را از آلودگی میکروبی پاک نمایند؛ اما همچنان امکان انتقال ویروس ایدز و هپاتیت وجود دارد.

۸- عقیمی: یکی از عوامل عقیم شدن نوزادان پسر، استفاده مادران آنها از محصولات آرایشی شیمیایی است. برخی مواد شیمیایی خطرناک که علاوه بر مواد آرایشی در بسیاری از مواد پلاستیکی که در ساخت اسباب بازی به کار می روند نیز وجود دارند؛ می توانند سبب عقیم شدن نوزادان پسر شوند.

 

ب) عوارض اختصاصی

یعنی عوارضی که در هر محصول، با توجه به مواد شیمیایی به کار رفته در ساخت و فرمولاسیون آن مشاهده می گردد.

۱- رنگ و فر مو:

- ریزش مو در اثر رنگ موهای غیر مجاز تقریباً به پدیده ای رایج تبدیل شده است؛ حتّی در برخی موارد، پیاز مو، به سبب مصرف این مواد، سوخته؛ باعث طاسی غیر قابل برگشت و یا ایجاد تاول بر روی پوست سر می شود. به علت وجود ماده ای به نام « پارافنیلین دیامین(PPD) » در بعضی از رنگ موها، ممکن است التهاب پوست صورت و یا در موارد شدیدتر، تورم صورت به وجود آید. از عوارض دیگر رنگ های مو، موخوره، شکنندگی و گره خوردگی موها و ایجاد حساسیت می باشد.

- « پرسولفات آمونیوم» که گاهی برای روشن کردن مو به کار می رود؛ ممکن است منجر به التهاب پوست و گاهی نیز حساسیت ناگهانی مثل سرگیجه و سردرد شود.

- فر دایمی، موی صاف را موّاج و فرفری می کند. ماده فر، پیوندهای شیمیایی را در موهای صاف می شکند و باعث ایجاد فر در مو می شود. این عمل می تواند مو را تخریب کند. موها نباید بیش از هر ۳ ماه یک بار در معرض محلول فر قرار گیرند. اگر مایع فر برای مدت طولانی روی مو بماند؛ بسیار قوی تر عمل می کند و موها را خشک، بدرنگ و شکننده می کند. امکان تخریب پوست سر هم وجود دارد.

۲- رژ لب:

گروهی از متخصّصان اعلام کرده اند که بیش از نیمی از رژ لب ها حاوی سرب هستند. آزمایش روی محصولات ۳۳ شرکت تجاری تولید کننده رژ لب نشان داد که ۶۱ درصد از این محصولات میزان بالایی سرب دارند؛ در حالی که در ترکیبات هیچ کدام از آنها نامی از این ماده برده نشده بود. این آلودگی در انواع قرمز رنگ برخی از مارک ها بیشتر است. میزان سرب موجود در این محصولات ۳ برابر بیش از مقدار مجاز است.

 

محقّقان معتقدند، سرب به کار رفته در این محصولات باید به همان میزان استانداردی باشد که برای آب نبات ها وضع شده، چرا که رژ لب هم از سوی خانم های مصرف کننده بلعیده شده، وارد دستگاه گوارش می شود. مطالعه ای که بر روی قیمت و سلامت مارک های مختلف صورت گرفت؛ نشان دهنده این واقعیت بود که بعضی مارک های ارزان تر، سرب بسیار کمتری از مارک های گران قیمت دارند! سرب، ماده ای سمی است که تاثیر به سزایی بر اعصاب می گذارد.

 

آلودگی سرب در دراز مدت، سبب کاهش یادگیری، دشواری در زبان آموزی و ایجاد اختلالات رفتاری در افراد می شود. مصرف مقادیر سمی سرب، همچنین باعث کاهش بهره هوشی(IQ) شده، پرخاشگری را در افراد افزایش می دهد. همچنین سرب یکی از عوامل احساس خستگی و کسالت دایم در افراد و نیز ایجاد کم خونی های مزمن است. زنان باردار و کودکان از آسیب پذیرترین گروه ها در برابر آلودگی با سرب محسوب می شوند. این ماده به راحتی از جفت عبور کرده، وارد مغز جنین می شود و از رشد و تکامل طبیعی آن جلوگیری می کند.

۳- محصولات سفید کننده پوست:

علت اصلی مشکلات و عوارض ناشی از مصرف محصولات سفید کننده پوست، وجود « کلوبتازول» است که در برخی کشورها، استفاده از آن ممنوع شده است. از عوارض این ماده می توان به چاقی، کم کاری غده فوق کلیوی، تیرگی پوست در بلند مدت، پوکی استخوان و … اشاره کرد. در واقع استفاده از محصولات روشن کننده در میان مصرف کنندگان به نوعی اعتیاد تبدیل شده است. بنابراین اطلاع و آگاهی از ماهیت و عوارض جانبی استفاده از این محصولات، به ویژه کلوبتازول، یک نیاز ضروری و حیاتی است. با توجه به ورود غیر قانونی محصولات آرایشی تقلبی به کشور، احتمال بروز این خطرات بسیار زیاد است.

۴- کرم های سفید کننده حاوی « هیدروکینون »:

کرم های روشن کننده حاوی هیدروکینون که به عنوان داروی ضدّ لک مورد استفاده قرار می گیرند؛ در دراز مدت باعث افزایش تحریکات پوستی می شوند و هر اندازه که درصد هیدروکینون موجود در این نوع کرم ها بیشتر باشد، شانس ابتلا به تحریکات پوستی افزایش می یابد؛ به عنوان نمونه هیدروکینون ۱۰درصد، شدیداً پوست را تحریک کرده، باعث خارش و قرمزی پوست می شود. بنابراین، افراد بهتر است برای پیشگیری از تحریکات پوستی شدید، از سفید کننده های حاوی هیدروکینون ۴ درصد استفاده کنند.

 

همچنین برای از بین بردن یا کم رنگ کردن ضایعات و لکه های پوستی می توان از غلظت های کمتر از ۲درصد استفاده نمود. این کرم ها معمولاً زمانی کارآیی دارند و تاثیرات عمیقی بر جای می گذارند که برای طولانی مدت استفاده شوند که البته در آن صورت هم، پس از قطع مصرف، لک های پوستی دوباره پیدا می شوند. بعضی از پزشکان، هیدروکینون را به عنوان درمان توصیه نمی کنند؛ چرا که در درازمدت(بعد از ۶ ماه) باعث ایجاد لک های دایمی در پوست می شود.

 

بنابراین، مصرف بیش از ۶ ماه این کرم ها به هیچ وجه توصیه نمی شود. همچنین به دلیل عوارض پوستی، زنان باردار و شیرده نیز باید از مصرف این کرم ها پرهیز کنند. فراموش نکنید که قبل از استفاده از این نوع کرم ها، باید آنها را روی یک زمینه سفید امتحان کرد تا حاوی مواد رنگی نباشند؛ زیرا هیدروکینون موجود در کرم ها، در مدت یک الی ۶ ماه اکسید و قهوه ای رنگ می شود که نشان می دهد کرم غیر قابل مصرف است و خاصیت خود را از دست داده است.

 

۵- ریمل:

- ریمل، در صورتی که فرمولاسیون مناسبی نداشته باشد می تواند سبب ریزش مژه ها شود که درمان آن گاهی ماه ها زمان می برد.

- پایه اصلی ریمل های مایع، آب و روغن است. ریمل هایی که پایه اصلی آنها آب است؛ محیط مناسبی برای رشد و نمو میکروب ها هستند. لذا تکثیر این میکروب ها و حضور مداوم آنها نزدیک چشم، موجب ایجاد عفونت های چشمی، التهاب، قرمزی، ترشحات غلیظ، خارش و پوسته ریزی لبه پلک می شود و حتی می تواند به قرنیه چشم آسیب رسانده، موجب اختلال در بینایی شود.

- مواد رنگی، عطرها و مواد نگهدارنده موجود در ریمل ها هم می توانند باعث حساسیت پوستی شوند.

- مصرف مستمر و همیشگی ریمل، به خصوص ریمل های با پایه روغنی یا اصطلاحاً ضد آب، به دلیل اینکه به سختی از روی مژه ها پاک می شوند؛ به مرور، موجب چسبندگی مژه ها به یکدیگر و افزایش ریزش آنها می شود. شستشو و مالش شدید چشم برای پاک کردن این نوع ریمل ها، ممکن است باعث تخریب چشم و مژه و ورود مواد حساسیت زا یا عوامل عفونی به چشم شود.

- مواد آرایشی چشم نباید بین افراد مشترک باشد و بهتر است هر ۴-۳ ماه عوض شوند، زیرا امکانآلودگی باکتریایی وجود دارد.

۶- خمیر دندان ها، ژل ها و شامپوهای حاوی « سدیم لوریل اتر سولفات»:

« سدیم لوریل اتر سولفات» یک پاک کننده قوی است که حساسیت زا و سوزش آور است و سریعاً جذب بدن می گردد و در چشم ها و مغز و کبد باقی می ماند که نتایج و اثرات مضرّ آن ممکن است در طولانی مدت مشاهده شود از جمله این که التیام زخم ها را به تاخیر انداخته، در بزرگسالان سبب ایجاد آب مروارید گردد.

۷- پودر بچه و پودرهای ضد عرق:

 ترکیب عمده این محصولات « تالک » است. تالک یک ماده سرطان زا است که در زنان باعث سرطان تخمدان می گردد. در کودکان نیز از طریق پراکنده شدن پودر بچه در فضا و جذب آن توسط ریه ها، باعث صدمات جدی به ریه کودک خواهد شد.

۸- کرم های نرم کننده و لوسیون های ضد جوش:

« پروپلین گلایکول» از ترکیبات اصلی این محصولات است که برای پوست، یک التهاب آور قوی بوده، همچنین می تواند سبب ناهنجاری های کلیوی شود. این ماده می تواند با جلوگیری از رشد سلول های بدن، به غشاء سلول آسیب رسانده، خشکی پوست را به دنبال داشته باشد.

۹- ناخن مصنوعی و کاشت ناخن:

- استفاده طولانی مدت از ناخن های مصنوعی می تواند باعث واکنش های دردناک و شدید شاملعفونت پوست اطراف ناخن ها، شل شدن ناخن ها و درماتیت(التهاب پوستی) شود.

- چسب هایی که برای استحکام ناخن های مصنوعی به کار می روند؛ باعث نرسیدن هوا به ناخن ها شده، به مرور زمان، ناخن ها از حالت طبیعی خود خارج و خشک می شوند. از عوارض دیگر این چسب ها می توان به ناصافی و تغییر شکل ناخن، خالی شدن ناخن های طبیعی، سوراخ شدن، چروکیدگی، شکنندگی و خرد شدن ناخن، شکاف و ترک ناخن، بد رنگی ناخن، کنده شدن لبه آزاد ناخن از بستر آن، خط خط شدن، پوسته ریزی و تغییر بافت ناخن، اشاره کرد که امکان باقی ماندن آنها تا آخر عمر روی ناخن فرد وجود دارد. همچنین به دلیل حل شدن لایه محافظ ناخن به وسیله این چسب ها، ناخن، استحکام خود را از دست می دهد، نرم و آسیب پذیر می شود و میکروب ها خصوصاً عفونت های قارچی به راحتی وارد لایه زیرین ناخن می شوند.

- به دلیل این که گاهی پوست کناره ناخن دچار خونریزی می شود و ابزار کار را آلوده می کند؛ در صورت عدم رعایت بهداشت، احتمال انتقال بیماری های ویروسی همچون ایدز و هپاتیت وجود دارد.

- ناخن کاشته شده در صورت شکستن ناگهانی، آسیب جدی تری را برای فرد به دنبال دارد، چرا که مواد مصنوعی مورد استفاده برای کاشت ناخن بر روی لایه ای متشکل از یک ردیف سلول، چنان محکم چسبیده اند که اگر در اثر ضربه یا کشیدگی ناگهانی شکسته و یا کنده شوند؛ بافت زیر ناخن شامل پوست و گوشت و عروق نیز همراه با آنها جدا می شوند.

- افراد آرایشگری که کار کاشت ناخن را انجام می دهند به علت آزاد شدن «سم سیانید» و بخار ناشی از آن دچار مسمومیت و یا گاهی فوت می شوند.

۱۰- لاک ناخن:

- مواد تشکیل دهنده لاک های ناخن، عموماً « فتالات ها، نیتروسلولز، حلال ها و فرمالدیید » هستند که به این مواد، رنگ ها و سایر نگهدارنده ها نیز افزوده می شوند و استفاده نامناسب یا حتی استفاده معمول از آنها، موجب تاثیر منفی بر سلامت می شود، تا جایی که امروزه بسیاری از سازندگان لاک های ناخن توسط مسوولان بهداشتی، زیر فشار هستند تا بسیاری از مواد سمی موجود در لاک ها را حذف کنند.

- لاک ناخن باعث درماتیت تماسی آلرژیک می شود. شخصی که به لاک ناخن حساسیت دارد ممکن است در انگشتان، پلک، صورت، گردن و جاهایی که لاک ناخن در زمان خشک شدن با آنها تماس داشته، دچار حساسیت شود.

- لاک های قرمز رنگ ممکن است باعث زرد یا بی رنگ شدن ناخن شوند.

- « دی بوتیل فتالات» موجود در لاک، که باعث انعطاف پذیری لاک ها و جلوگیری از «لب پَر» شدن آنها می شود؛ تاثیر منفی بر کبد، کلیه ها، ریه ها و غدد جنسی مردانه دارد. فتالات و ترکیبات مختلف آن، اثری شبیه به هورمون زنانه استروژن دارند. قرار گرفتن طولانی زنان باردار در معرض مقادیر زیاد یا کم این ماده باعث ناهنجاری مادرزادی در اندام تناسلی نوزادان پسر می گردد.

- در رابطه با حساسیت های ناشی از فرمالدیید موجود در لاک ها، ادم ریه(آب آوردن ریه ها)، سرگیجه، سردرد، تهوع، تنگی نفس و حمله های آسمی مشاهده شده است.

- «تولوین» به عنوان یکی از مواد معروف در لاک ها، باعث یکنواختی لاک می شود. استفاده از لاک های ناخن حاوی تولوین در طولانی مدت یا به مقدار زیاد در کوتاه مدت، به علت اثرات منفی این ماده روی مخچه، موجب لرزش اندام به هنگام قرارگیری در وضعیت های خاص می شود؛ همچنین، تماس با تولوین هنگام تکامل جنین طی دوران بارداری، موجب اختلال رشد دستگاه عصبی جنین می شود. این ماده شیمیایی که از مشتقات نفتی به شمار می رود، ممکن است سرطان زا نیز باشد.

۱۱- مانیکور و پدیکور:

مرتب کردن و آرایش ناخن های دست را «مانیکور» و ناخن های پا را «پدیکور» می گویند. این عمل باعثریش ریش شدن ناخن و جدا شدن آن از چین های دور ناخن شده نهایتاً به بروز عفونت های میکروبی و قارچی منجر می شود.

۱۲- پنکک و کرم پودر:

پنکک یا کرم های پودری با بستن منافذ پوست از تبادل اکسیژن بین پوست و محیط جلوگیری می کنند و همین امر سبب مرگ تدریجی لایه های سطحی پوست و پیری زودرس آن می شود.

۱۳- ضد آفتاب ها:

ضد آفتابها، شامل مواد شیمیایی هستند که نور را جذب یا منعکس یا پراکنده می سازند. مواد شیمیایی جاذب نور شامل: استرهای PABA، avobenzone و cinnamatce هستند که می توانند باعثواکنش های حساسیت زا شوند. کرمهای ضد آفتاب، همچنین توازن هورمون های تیرویید را تا حد زیادی بر هم می زنند تا آنجا که بررسی دانشمندان آلمانی نشان می دهد که موشهایی که در معرض مواد شیمیایی موجود در لوسیونهای ضد آفتاب قرار می گیرند، به پرکاری تیرویید مبتلا می شوند.

۱۴- لنزهای رنگی:

لنزهای تماسی رنگی، از محصولاتی هستند که با هدف اصلاح عیوب انکساری چشم تولید می شوند؛ اما امروزه بیشتر استفاده زیبایی پیدا کرده اند و به رغم عوارض فراوان، به شدت مورد توجه جوانان ایرانی قرار دارند. این لنزها در بازار در دو نوع با تاریخ مصرف محدود و با تاریخ مصرف طولانی، وجود دارند. اما متاسفانه آنچه که توسط جوانان ایرانی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد؛ لنزهای یک روزه، دو هفته ای و حداکثر یک ماهه ای است که به عنوان لنزهای با تاریخ مصرف طولانی(شش ماهه) به کار می روند و بدین طریق، سلامت مصرف کنندگان را به مخاطره می اندازند.

 

خراشهای قرنیه، التهابات حساسیتی ملتحمه، زخم های عفونی قرنیه و رگ آوردن اطراف قرنیه از عوارض ناشی از لنزهای تماسی است؛ این در حالی است که اگر عامل عفونی قرنیه، میکروب «سودومونا» و یا «آمیب» باشد؛ باعث عفونت شدید و حتی از دست رفتن کامل چشم می شود. پزشکان توصیه می کنند به دلیل عوارض فوق، قبل از استفاده از لنز، آنها را ضد عفونی نموده، دستها نیز شسته شوند؛ همچنین دوره استفاده از لنز، باید کوتاه باشد و از شنا کردن با لنز خودداری شود. البته بهترین کار، پرهیز از استفاده از لنز، به ویژه لنزهای نرم، با هدف زیبایی و بدون تجویز پزشک است.

۱۵- لایه بردارها:

لایه برداری، به زبان ساده، نوعی «پوست کندن» مدرن و محترمانه است. این عمل، پوست را به شدت تحریک پذیر و آسیب دیده می کند. لایه برداری که با هدف کم کردن کک و مک، لک و مشکلاتی از این دست انجام می شود؛ در طولانی مدت، با به جا گذاردن پوستی پر از ضایعه، نتیجه ای کاملاً معکوس را عاید فرد می کند.

۱۶- تزریق « بوتاکس»:

بوتاکس، سم تصفیه و رقیق شده ای است که از باکتری به نام «کلستریدیوم بوتولینوم» به دست می آید. این باکتری عامل ایجاد نوعی مسمومیت غذایی کشنده به نام«بوتولیسم» است. این سم با جلوگیری از انتقال «استیل کولین» از عصب به عضله و فلج کردن عضلات، باعث صاف شدن چین و چروک ها و کاهش خطوط بین ابروها و دور چشم می شود. بوتاکس که معمولاً هر شش ماه یک بار تزریق می شود؛ در ابتدا با فلج کردن عضله زیر جلدی پوست، سبب کشیدگی و حذف مقطعی چروک های سطحی پوست می شود؛ اما از آنجا که میزان ماده تزریقی در هر بار تزریق افزایش می یابد؛ پس از از بین رفتن اثر ماده تزریقی، بر میزان چروکیدگی پوست افزوده می شود. شاید به همین دلیل(یعنی ظاهر شدن مجدد چروک ها پس از چند ماه) باشد که روانپزشکان دریافته اند که ۴۰ درصد از بیمارانی که با این روش، زیبایی خود را به دست آورده اند؛ به نوعی میل شدید و اجبار به انجام مجدد آن، یعنی نوعی اعتیاد، دچار می شوند.

 

به این ترتیب شاید حتی هشدارهای روی بر چسب هم نتواند جلوی این افراد را بگیرد؛ همان طور که تبلیغات در مورد عوارض سایر داروهای اعتیاد آور نیز نتوانسته است جلوی معتاد شدن خیلی ها را بگیرد. علاوه بر این، تزریق غیر کارشناسانه بوتاکس، احتمال خطرات گوناگونی مثل غیر قرینه شدن صورت و ابرو، افتادگی پلک و یا فلج صورت را به دنبال دارد. جالب اینکه انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی کشور که نسبت به خطرات تزریق بوتاکس در آرایشگاه ها و سالن های زیبایی هشدار داده است؛ در مورد کاربرد صحیح این دارو توسط متخصصان هم اعلام خطر جدی کرده است. از سایر عوارض گزارش شده تزریق بوتاکس می توان به ضعف عضلانی، اختلال در بلع غذا، اختلال تنفسی ناشی از ورود جسم خارجی به ریه و حتی مرگ اشاره کرد.

۱۷- تاتو:

تاتو، نوعی خالکوبی است که جهت ترسیم خطوط ابرو، چشم و لب به کار می رود. این شکل مدرن خالکوبی با استفاده از قلم فلزی تاتو صورت می گیرد که متاسفانه اکثراً توسط افراد غیر متخصص انجام می شود. جدا از احتمال انتقال بیماری های عفونی از جمله سل، جذام، سیفلیس، ایدز و هپاتیت نوع B و C از طریق قلم فلزی آلوده، تاتو دارای عوارض حساسیتی چون اگزما، تورم و خارش مکرر، ایجاد «کلویید» و بافت اضافه در ناحیه تزریق نیز هست که در این صورت، بیمار باید تا مدتها پماد یا آمپول کورتون دار مصرف کند. با انجام تاتو ممکن است سلول های اطراف محل تزریق، ملتهب و به صورت دانه های تسبیح، برجسته و بنفش شوند.

 

تکه برداری این ضایعه برای تشخیص، موجب خوردن خط بخیه روی ابروی فرد و در نتیجه ایجاد منظره ناخوشایندی در صورت می شود. یکی دیگر از عوارض تاتو، حساسیت پوست به مواد رنگی استفاده شده در آن است؛ اگر این مواد از رنگ قرمز(ترکیبات جیوه) یا رنگ زرد تشکیل شده باشد؛ وقتی فرد در معرض نور آفتاب قرار بگیرد؛ دچار حساسیت می شود. مشکل بسیار مهم و شایع دیگر، ناخشنودی فرد از شکل جدید ابرو و تمایل به پاک کردن تاتو است.

 

در این باره باید دانست که می توان تاتو را جراحی کرد و برداشت؛ اما جای آن باقی می ماند. اگر ماده تاتو، کربن باشد؛ می توان آن را با لیزر برداشت؛ ولی در صورتی که دارای مواد رنگی، به خصوص قرمز، قهوه ای و زرد باشد؛ به علت ترکیبات آهنی که در این مواد وجود دارد امکان برداشتن آنها وجود ندارد و بعد از لیزر، ناحیه تزریق برای همیشه تیره می ماند. از سوی دیگر، متاسفانه خیلی از خانم ها وقتی از تاتویشان راضی نیستند؛ برای پاک کردن آن از تاتوی سفید استفاده می کنند و با این کار به جای زیباتر شدن، شکل ضایعه را ناخوشایندتر می کنند.

۱۸- تزریق ژل:

تزریق ژل، یکی از روشهایی است که برای از بین بردن چروک های بین لب و بینی استفاده می شود. ژل ها یا موقتی هستند یا دایم. ژل های دایمی چون از مواد «پلیمری» یا پلاستیک تشکیل شده اند؛ توسط پوست جذب نمی شوند؛ برای همیشه در محل تزریق باقی می مانند و در نتیجه بسیار مضر هستند. ژل های موقتی که از جنس «هیالونیک اسید» هستند، جذب پوست می شوند و اگر بهداشتی باشند، عارضه کمتری دارند؛ اما به هر حال، تاثیر زیبایی آنها موقتی است. از عوارض تزریق ژل، می توان به انتقال بیماریهای عفونی از راه سوزن آلوده، ایجاد حساسیت، برجسته شدن محل تزریق، جابجا شدن ژل و قرار گرفتن آنها در محل دیگری از صورت اشاره کرد.

۱۹- لیزر درمانی موهای زاید:

از جمله عوارض لیزر می توان به تیره یا بی رنگ شدن پوست(لکه های سفید) اشاره کرد که این عوارض، در پوست های تیره(پوست های سبزه از جمله پوست بسیاری از مردم ایران) شایعتر است. برخی از این مشکلات، از جمله بی رنگ شدن پوست به خصوص در افراد سبزه، غیر قابل بازگشت است. عارضه دیگر، ایجاد سوختگی های پوستی است که باعث ایجاد جوشگاه می شود که این عارضه نیز، اغلب، غیر قابل بازگشت است.

پس از یک سال از انجام لیزر درمانی، معمولاً هر شش ماه یک بار به تکرار این روش در همان مناطق نیاز است و این یعنی دروغ بودن تبلیغ لیزر درمانی به عنوان یک روش دایم برطرف کردن موهای زاید.

باید توجه داشت که در این روش، ریشه اصلی مشکل، یعنی عدم تعادل هورمونی در بانوان، نادیده انگاشته می شود و به همین جهت پس از لیزر کردن یک قسمت از صورت، موهای زاید، حتی پرپشت تر از قبل، در مناطق دیگر صورت رشد خواهند کرد. نکته مهم دیگر این است که طبیعی بودن آزمایش های هورمونی، به هیچ وجه دلیل سلامت عملکردی یک زن به لحاظ هورمون های جنسی نیست؛ یعنی هر زنی که موی زاید دارد، دچار مشکل هورمونی است؛ حتی اگر نتیجه آزمایش او طبیعی باشد.

۲۰- الکترولیز موهای زاید:

الکترولیز، نیاز به مهارت زیادی داشته، درد شدید و طولانی به دنبال دارد. در این روش، مسیر مو می سوزد؛ ولی لک ناشی از جای سوزن ها یکی دو سال باقی می ماند.

۲۱- از کلاه گیس تا مژه مصنوعی:

 شاید دوست داشته باشید بدانید مژه مصنوعی که روی چشمانتان است و یا موهایی که در لابه لای موهای خود چسبانده اید؛ بهداشتی هستند یا نه؟ فاکس نیوز می نویسد: « در چین و هند، در کارگاه هایی کوچک که نظارت چندانی بر آنها نمی شود؛ موهای طبیعی انسان در آب ۱۲۰ درجه سانتی گراد جوشانده و خشک می شوند و با قایق های کوچکی به کارخانه اصلی منتقل می شوند. در کارخانه اصلی، جریان هوا در لابه لای این موها دمیده می شود تا موها صاف و لخت و نرم شوند(شبیه سشوار کشیدن) و سپس به رنگ های تیره و یا بلوند و براق رنگ آمیزی می شوند و در گونی های بزرگ بسته بندی شده، راهی بازارهای اروپا و آمریکا و سراسر جهان می شوند. تصورش را بکنید، انبارهایی پر از موی سر انسان که فروش بسیار خوبی برای زیباترکردن سایر انسانها دارند و فروشگاه های بزرگ و آرایشگاه های سراسر دنیا خریداران پر و پا قرص این محصولات اند!»

اگر چه منشا موهای مصنوعی موجود در بازار ایران برای مولف معلوم نیست؛ اما با توجه به وجود انبوه اجناس چینی در بازار ایران، بعید نیست که گزارش فاکس نیوز در مورد ایران نیز مصداق داشته باشد.

۲۳- نقاشی روی صورت کودکان:

چند سالی است که نقاشی روی صورت کودکان در جشن های مدرسه و یا در نمایشگاه های مختلف رواج پیدا کرده است. ولی آیا این رنگ ها بی خطر هستند؟

استفاده از هر نوع ماده شیمیایی از جمله رنگ، روی صورت می تواند با عوارضی همراه باشد. شایع ترین این عوارض، حساسیت پوستی است. ممکن است در مرتبه اول استعمال رنگ روی پوست، مشکل خاصی ایجاد نشود؛ اما در مرتبه دوم، پوست دچار قرمزی، تورم و خارش شود که می تواند عوارض ناخوشایندی را به همراه داشته باشد. مشکل دیگر، به خصوص با استفاده از رنگ های چرب و در کودکان بزرگ تر و نزدیک سن بلوغ، جوش های غرور(آکنه) است.

 

با مسدود شدن منافذ پوست و تجمع چربی در آنها، ابتدا جوش های سرسیاه و سرسفید به وجود می آیند و سپس در صورت ادامه مصرف رنگ های چرب روی پوست، این جوش ها تبدیل به جوش های التهابی و چرکی خواهند شد. بنابراین پوست حساس و ظریف کودک دلبندتان را با تفریحات ناسالم به مخاطره نیاندازید. توصیه ما، نخست این است که این رنگ آمیزی ها را روی صورت کودکان استفاده نکنید، و اگر هم به هر دلیل مایل به امتحان این تفریح برای فرزندتان هستید؛ فقط یک با این کار را انجام دهید و بعد از آن سریعاً رنگ ها را از روی پوست کودکتان پاک کنید.

 

ج- نکات قابل توجه هنگام خرید و مصرف مواد آرایشی

* مهم ترین توصیه ما به بانوان محترم، به حداقل رساندن استفاده از این مواد و روش ها و جایگزینی آن با روش های طبیعی است که بسیاری از مادربزرگ ها، آنها را خوب به یاد دارند.

* بر اساس معیارهای صحیح، خرید کنید و نه تحت تاثیر تبلیغات مواد آرایشی.

* حتی المقدور از محصولات رنگی، معطّر و اسانس دار استفاده نکنید.

* هرگز از لوازم آرایش دیگران استفاده نکنید.

* توجه داشته باشید، قسمت بیشتر شیشه عطرهایی که در کشور تولید و پر می شوند؛ الکل است. بنابراین از پاشیدن آنها روی پوست خود خودداری کنید.

* دختران جوان از مصرف مواد آرایشی بپرهیزند. این مواد به پیر شدن زودرس پوست آنها کمک می کند.

* لوازم آرایشی و بهداشتی، باید برچسبی شامل نام محصول، تاریخ تولید و انقضاء، نام کشور و شرکت سازنده داشته باشند. بنابراین از خرید محصولاتی که چنین برچسبی ندارند خودداری کنید.

* ظاهر کرم را بررسی کنید تا تغییر رنگ نداده باشد؛ آب و روغن آن از هم جدا نشده باشد و بوی نامطبوعی نیز نداشته باشد.

* ۲۴ تا ۴۸ ساعت پیش از استفاده از هر نوع ماده آرایشی، آن را روی سطح داخلی بازو یا پشت گوش آزمایش کنید.

* لوازم آرایشی خود را تمیز نگه دارید. اسفنج ها و برس های پودر و سایه چشم را در داخل قوطی در بسته و تمیز نگه دارید. درب لوازم آرایش را محکم ببندید. پس از هر بار مصرف، برس لوازم آرایشی خود را بشویید.

* اعتدال را رعایت کنید، چون یک محصول کیفیت خوبی دارد؛ نباید آن را بیش از حد مصرف کنید. در عین حال، از مواد آرایشی گوناگون و مارک های مختلف هم استفاده نکنید.

* در هنگام خرید یک محصول، قبل از هر چیز، از تقلبی نبودن آن مطمین شوید. انواع تقلبی لوازم آرایشی که مارک معروفی دارند؛ معمولاً با قیمتی بسیار ارزان تر از نمونه های اصلی به فروش می رسند. جالب اینکه بازار خرید این کالاهای ارزان قیمت هم گاهی خیلی داغ است. ولی از آنجایی که هیچ ارزانی بدون دلیل نیست؛ می توان از تقلبی بودن آنها اطمینان حاصل کرد. یادتان باشد که شباهت ظاهری زیاد محصولات تقلبی با اصلی، به گونه ای است که بیشتر مصرف کنندگان از تشخیص آنها عاجزند.(تقریباً نوع تقلبی تمام مارک های مرغوب، در کشور وجود دارد که این محصولات معمولاً در کشورهای همسایه ساخته می شوند؛ اما محصولات ایرانی، نسبت به بسیاری از محصولات تقلبی ارزان قیمت، کیفیت بهتری دارند.)

* از محصولات آرایشی و بهداشتی تا مدت مشخصی می توان استفاده نمود و سپس باید دور ریخته شوند. برخی افراد، به دلیل استفاده کم، تا مدتها محصولات آرایشی را نگهداری می کنند. در این مدت، آن محصول، به دلیل تغییرات شیمیایی، خاصیت خود را از دست داده، تبدیل به محیطی مناسب جهت رشد انواع باکتری ها و قارچ ها می شود. لذا نباید بیش از شش ماه از محصولات آرایشی مخصوصاً کرم پودر، پن کک و یا مداد استفاده کرد.(رژ لب، در یخچال، تا یک سال قابل استفاده است.) به دلیل فوق، به تارخ تولید و انقضای محصول، توجه نمایید.

* از خرید لوازم گران قیمت خودداری کنید تا در زمان مشخص بتوانید با خیال راحت آنها را دور بیاندازید.

* تنبلی در پاک کردن آرایش از روی صورت، اثرات زیانباری بر زیبایی شما می گذارد. استفاده از صابون، ساده ترین روش پاک کردن مواد آرایشی از روی پوست است.

* یکی از روش های کاهش تاثیر گذاری لوازم آرایش بر روی پوست، استفاده نامنظم از آنهاست تا پوست به آنها عادت نکند.

* سلامت پوست، ارتباط محکمی با عوامل مختلفی همچون تغذیه، آب و هوا، استرس، خواب، مصرف نکردن سیگار و مشروبات الکلی، مشکلات غددی، اختلالات روانپزشکی، کارکرد صحیح دستگاه گوارش و سلامت کبد و … دارد. در واقع، پوست، یک«ویترین» برای نمایش بیماری ها و مشکلات درونی است؛ به عبارت دیگر: رنگ رخساره خبر می دهد از سر درون…

بنابراین تا وقتی که بیماری های داخلی و نیز عوامل خارجی که بر سلامت پوست تاثیر می گذارند اصلاح نشوند؛ اصرار بر زیباسازی ظاهری پوست، جز اتلاف وقت و پول و پیچیده تر شدن بیماری های پوستی حاصلی نخواهد داشت؛ بی توجهی به این نکته ساده، شاید مهمترین دلیل ناتوانی حتی عده زیادی از پزشکان در درمان صحیح و مطلوب مشکلات پوستی است.

 

کلام آخر…

حضرات معصومین(علیهم السلام)، همان قدر که بر آراستگی و دلربایی زن برای همسر خود تاکید نموده اند؛ بر پرهیز از خودنمایی و تبرّج و از جمله هرگونه آرایش و زینت زن در برابر نامحرمان نیز اصرار ورزیده اند. برای مثال:

* امیرالمومنین علی(علیه السلام) فرمودند:« پیامبر خدا(صلّی الله علیه وآله و سلّم) زنان را از بلند صحبت کردن نهی می کرد مگر آنکه ناچار باشند؛ و نیز مردان را از سلام کردن بر آنان بر حذر می داشت.»(مستدرک الوسایل، ج ۱۴، ص ۲۸۰)

* رسول خدا(صلّی الله علیه وآله و سلّم) می فرمایند:« أَيَّةُ امْرَأَةٍ تَطَيَّبَتْ ثُمَّ خَرَجَتْ مِنْ بَيْتِهَا فَهِيَ تُلْعَنُ حَتَّى تَرْجِعَ إِلَى بَيْتِهَا مَتَى رَجَعَتْ : هر زنی خود را معطّر کند و از خانه خارج شود؛ مشمول لعنت الهی است تا وقتی به خانه برگردد.»(فروع کافی، ج ۵، ص ۵۱۸)

* رسول خدا(صلّی الله علیه وآله و سلّم)، زنان را از آرایش برای غیر شوهرشان نهی نموده؛ می فرمودند:« هر کس چنین کند، خداوند حق دارد او را به آتش جهنم بسوزاند.»(مستدرک، ج ۱۴، ص ۲۸۰)

* رسول خدا(صلّی الله علیه وآله و سلّم)درباره عذاب زنان گناهکار که در شب معراج آن را مشاهده فرمودند،(در حالی که از یاد آوری شدت عذاب آنها به شدت می گریستند) فرمودند:

... أَمَّا الْمُعَلَّقَةُ بِشَعْرِهَا فَإِنَّهَا كَانَتْ لَا تُغَطِّي شَعْرَهَا مِنَ الرِّجَالِ: زني كه به موهايش آويزان بود، زني بود كه موي خويش از نامحرم نمي پوشيد.

... وَ أَمَّا الْمُعَلَّقَةُ بِلِسَانِهَا فَإِنَّهَا كَانَتْ تُؤْذِي زَوْجَهَا: آن که از زبانش آویزان بود زنی بود که همسرش را اذیت می کرد.

... وَ أَمَّا الْمُعَلَّقَةُ بِرِجْلَيْهَا فَإِنَّهَا كَانَتْ تَخْرُجُ مِنْ بَيْتِهَا بِغَيْرِ إِذْنِ زَوْجِهَا: زنی که از دو پا آویزانش کرده بودند، کسی بود که بی اذن همسرش از خانه بیرون می رفت.

... وَ أَمَّا الَّتِي كَانَتْ تَأْكُلُ لَحْمَ جَسَدِهَا فَإِنَّهَا كَانَتْ تُزَيِّنُ بَدَنَهَا لِلنَّاسِ: اما زني كه گوشت بدن خود را مي خورد؛ بدنش را براي نامحرم آرايش مي كرد.

سپس فرمودند:« وَيْلٌ لِامْرَأَةٍ أَغْضَبَتْ زَوْجَهَا وَ طُوبَى لِامْرَأَةٍ رَضِيَ عَنْهَا زَوْجُهَا: وای بر زنی که شویش را خشمگین سازد و خوشا به حال زنی که همسرش از او راضی باشد. »(بحار، ج 100، ص 247)

روایاتی از این دست، در کتب روایی معتبر فراوانند؛ بنابراین، یک زن مسلمان و یک بانوی شیعه پیرو مکتب اهل بیت(علیهم السلام)، چگونه می تواند به بهانه آراستگی، نظافت و امثال آن با انواع آرایش های رقیق و غلیظ در جامعه حاضر شود و در عین حال، انتظار رضایت حضرات معصومین(علیهم السلام) و به ویژه«امام عصر(عجّل الله تعالی فرجه الشّریف)» را داشته باشد؟ و با توجه به شرح مختصر این نوشتار درباره عوارض جسمی این زیبایی ها! حضور بانوان محترم در متن جامعه با این گونه آرایش ها، نمی تواند مصداق عینی« خسرالدنیا و الآخره» شدن یک انسان باشد؟ اندکی بیندیشیم….